زن در تفسیر نمونه صفحه 178

انجام شده، واکراهی در میان نبوده است، گناهی ندارد. جمله «لا جُناحَ» (گناهی ندارد) نیز اشاره به همین حقیقت است.

ضمنآ از آیه با توجّه به شأن نزول، دو مسأله فقهی استفاده می شود:

نخست اینکه احکامی مانند تقسیم روزهای هفته در میان دو همسر، جنبه حق دارد نه حکم، ولذا زن می تواند با اختیار خود از این حق به طور کلّی یا به طور جزئی صرف نظر کند. دو دیگر اینکه، عوض صلح لازم نیست مال بوده باشد، بلکه می تواند «اسقاط حقّی» عوض صلح واقع شود.

سپس برای تأکید موضوع می فرماید: «به هر حال، صلح کردن بهتر است»

(وَالصُّلْحُ خَیْرٌ).

این جمله کوتاه وپر معنی گرچه در باره اختلافات خانوادگی در آیه فوق ذکر شده، ولی بدیهی است یک قانون کلّی را بیان می کند که در همه جا اصل نخستین، صلح وصفا ودوستی وسازش است، ونزاع و کشمکش وجدایی بر خلاف طبع سلیم انسان وزندگی آرام بخش اوست، ولذا جز در موارد ضرورت واستثنایی نباید به آن متوسّل شد.

بر خلاف آنچه برخی از مادّی ها می پندارند که اصل نخستین در زندگی بشر، همانند سایر جانداران، تنازع بقاء وکشمکش است وتکامل از این راه صورت می گیرد. وهمین طرز تفکّر، شاید سرچشمه بسیاری از جنگ ها وخونریزی های قرون اخیر شده است.

در حالی که انسان به سبب داشتن عقل وهوش، حسابش از حیوانات درّنده جداست، وتکامل او در سایه تعاون صورت می گیرد نه تنازع.(1) واصولاً تنازع بقاء

حتّی در میان حیوانات، یک اصل قابل قبول برای تکامل نیست.

وبه دنبال آن به سرچشمه بسیاری از نزاع ها وعدم گذشت ها اشاره کرده، می فرماید: «مردم ذاتآ وطبق غریزه حبّ ذات، در امواج بخل قرار دارند، وهر کس سعی می کند تمام حقوق خود را بی کم وکاست دریافت دارد، وهمین سرچشمه نزاع ها وکشمکش هاست» (وَ أُحْضِرَتِ الاَْنْفُسُ الشُّحَّ).