زن در تفسیر نمونه صفحه 305

آمیزش طلاق داده می شوند، ودر حقیقت تأکیدی است بر حکم مزبور تا مورد غفلت واقع نشود.

این احتمال نیز وجود دارد که حکم مزبور همه زنان مطلّقه را شامل شود، منتهی در مورد بالا جنبه واجب دارد ودر موارد دیگر جنبه مستحب.

به هر حال، این یکی از دستورهای کاملاً انسانی است که در اسلام وارد شده وبرای پیشگیری از انتقامجویی ها وکینه توزی های ناشی از طلاق اثر مثبتی دارد.

بعضی نیز گفته اند: پرداختن هدیه شایسته در مورد همه زنان مطلّقه واجب است، وامری جدا از مهر است. ولی ظاهرآ در میان علمای شیعه - همان گونه که از عبارت طبرسی در مجمع البیان استفاده می شود - کسی قائل به این قول نیست.

صاحب جواهر نیز تصریح می کند که هدیه مزبور جز در همان مورد خاص واجب نیست، واین مسأله اجماعی است.(1)

این احتمال نیز داده شده که منظور از آن نفقه است، که بسیار احتمال ضعیفی است.

در هر صورت این هدیه - طبق روایاتی که از ائمه معصومین علیهم السلام نقل شده است - بعد از پایان عدّه وجدایی کامل پرداخت می شود نه در عدّه طلاق رجعی. به تعبیری دیگر، هدیه خداحافظی است نه وسیله ای برای بازگشت.(2)

در آخرین آیه مورد بحث که آخرین آیه مربوط به مسأله طلاق است، می فرماید: «این چنین خداوند آیات خود را برای شما شرح می دهد شاید اندیشه کنید» (کَذلِکَ یُبَیِّنُ اللهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ).

بدیهی است منظور از اندیشه کردن وتعقّل آن است که مبدأ حرکت به سوی عمل باشد، وگرنه اندیشه تنها درباره احکام نتیجه ای نخواهد داشت.

از مطالعه آیات وروایات اسلامی به دست می آید که غالبآ «عقل» در مواردی به کار می رود که «ادراک» و«فهم» با «عواطف واحساسات» آمیخته گردد وبه دنبال آن عمل باشد. مثلاً اگر قرآن در بسیاری از بحث های خداشناسی نمونه هایی از نظام شگفت انگیز این جهان را بیان کرده وسپس می گوید ما این آیات را بیان می کنیم