زن در تفسیر نمونه صفحه 307

گذشت ودر آن عدّه وفات چهار ماه وده روز تعیین شده بود، نسخ شده است، ومقدّم بودن آن آیه بر این آیه از نظر ترتیب وتنظیم قرآنی دلیل بر این نیست که قبلاً نازل شده است، زیرا می دانیم تنظیم آیات سوره ها بر طبق تاریخ نزول نیست، بلکه گاهی آیاتی که بعد نازل شده در آغاز سوره قرار گرفته وآیاتی که قبلاً نازل شده در اواخر سوره، واین به سبب مناسبت آیات وبه دستور پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله صورت گرفته است.

ونیز گفته اند: حقّ نفقه یک سال، قبل از نزول آیات ارث بوده وبعد از آنکه برای زن ارث قرار داده شد، این حق از بین رفت. بنابراین آیه مورد بحث از دو جهت (از نظر مقدار زمان عدّه واز نظر نفقه) نسخ شده است.

طبرسی در مجمع البیان می گوید: همه علما اتّفاق دارند که این آیه منسوخ است. آن گاه حدیثی از امام صادق علیه السلام نقل می کند که (در عصر جاهلیّت) هنگامی که مرد از دنیا می رفت تا یک سال از مال شوهر نفقه او را می دادند سپس بدون میراث خارج می شد، بعدآ آیه یک چهارم ویک هشتم (مربوط به ارث زن)، این آیه را نسخ کرد.(1)

بنابراین باید نفقه زن در مدّت عدّه از ارث او باشد.

ونیز از آن حضرت نقل می کند که فرمود: آیه مربوط به نگه داشتن عدّه در چهار ماه وده روز وهمچنین آیه ارث این آیه را نسخ کرده است.(2)

به هر حال، از کلمات بزرگان استفاده می شود که عدّه وفات در زمان جاهلیّت یک سال بوده ورسوم خرافی وشاقّی برای زن در این مدّت قائل بودند. اسلام در آغاز آن رسوم خرافی را از بین برد، ولی عدّه وفات را در مدّت یک سال تثبیت کرد، سپس آن را به چهار ماه وده روز تبدیل نمود، وتنها زینت کردن وآرایش های مختلف را در این مدّت برای زن ممنوع شمرد.

از گفته فخر رازی استفاده می شود که معروف میان مفسّران اهل سنت نیز همین است که آیه مورد بحث با آیات ارث وعدّه چهار ماه وده روز منسوخ شده است.(3)

ولی اگر اتّفاق علما وروایات متعدّد در این زمینه نبود ممکن بود گفته شود بین این آیات تضادّی وجود ندارد. عدّه چهار ماه وده روز یک حکم الهی است، امّا نگهداری

1- وسائل الشیعه، ج 22، ص 239؛ بحارالأنوار، ج 101، ص 191؛ تفسیر عیاشی، ج 1، ص 129.
2- وسائل الشیعه، ج 22، ص 238؛ بحارالأنوار، ج 101، ص 189؛ تفسیر عیاشی، ج 1، ص 122.
3- تفسیر کبیر، ج 6، ص 158، ذیل آیه مورد بحث.