زن در تفسیر نمونه صفحه 363

می دهید آگاه است. * وکسی که توانایی (آزاد کردن برده ای) نداشته باشد، دو ماه پیاپی قبل از آمیزش با یکدیگر روزه بگیرد؛ وکسی که این را هم نتواند، شصت مسکین را اطعام کند؛ این برای آن است که به خدا وپیامبرش ایمان بیاورید؛ اینها مرزهای الهی است؛ وبرای کافران، عذاب دردناکی است! (سوره مجادله، آیات 1-4)

شأن نزول:

غالب مفسّران برای آیات نخستین این سوره شأن نزولی نقل کرده اند که مضمون همه اجمالاً یکی است هرچند در جزئیّات با هم متفاوت می باشند، امّا این تفاوت تأثیری در آنچه ما در بحث تفسیری به آن نیاز داریم ندارد.

ماجرا چنین بود که زنی از انصار به نام خوله (نام های دیگری نیز در روایات برای او ذکر شده است) از طایفه خزرج که همسرش به نام اوس بن صامت بود، در یک ماجرا مورد خشم شوهرش قرار گرفت و او که مرد تندخو وسریع التأثّری بود تصمیم بر جدایی از او گرفت، گفت: «أنتِ عَلَیَّ کَظَهرِ اُمّی» (تو نسبت به من همچون مادر من هستی) واین نوعی از طلاق در زمان جاهلیّت بود که نه قابل رجوع بود ونه زن آزاد می شد که بتواند همسری برای خود برگزیند؛ بدترین حالتی که برای یک زن شوهردار ممکن بود رخ دهد.

چیزی نگذشت که مرد پشیمان شد به همسرش گفت: فکر می کنم برای همیشه بر من حرام شدی. زن گفت: چنین مگو خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله برو وحکم این مسأله را از او بپرس. مرد گفت: من خجالت می کشم. زن گفت: پس بگذار من بروم. گفت: مانعی ندارد.

زن خدمت حضرت آمد وماجرا را چنین نقل کرد: ای رسول خدا، همسرم اوس بن صامت زمانی مرابه زوجیّت خودبرگزیدکه جوان بودم،صاحب جمال،مال وثروت وفامیل، اموال من را مصرف کرد، جوانیم از بین رفت وفامیلم پراکنده شدند وسنّم زیادشد،حالاظهارکرده وپشیمان شده،آیاراهی هست که مابه زندگی سابق بازگردیم؟

پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: تو بر او حرام شده ای. عرض کرد: ای رسول خدا، او صیغه طلاق جاری نکرده، او پدر فرزندان من است واز همه در نظر من محبوب تر.

فرمود: تو بر او حرام شده ای ومن دستور دیگری در این زمینه ندارم.

زن پی درپی اصرار والحاح می کرد، سرانجام رو به درگاه خدا آورد وعرض کرد: