زن در تفسیر نمونه صفحه 638

پرداخت می کردند. به علاوه تعجیل در پرداختن مهر مخصوصاً در موردی که همسر نیاز به آن داشته باشد، بهتر است.

ولی به هر حال این کار جزءِ واجبات نیست وبا توافق طرفین ممکن است مهر به صورت ذمّه در عهده زوج کلّاً یا بعضاً بماند.

2. «کنیزانی را که از طریق غنایم وانفال، خدا به تو بخشیده است» (وَ مَا مَلَکَتْ یَمِینُکَ مِمَّا أَفَاءَ اللَّهُ عَلَیْکَ).

«أفاءَ اللّهُ» از مادّه «فیء» (بر وزن شیء) به اموالی گفته می شود که بدون مشقّت به دست می آید، لذا به غنایم جنگی وهمچنین انفال (ثروت های طبیعی که متعلّق به حکومت اسلامی است ومالک مشخّص ندارد) اطلاق می شود.

راغب در مفردات می گوید: «فیء» به معنی بازگشت ورجوع به حالت نیک است، واگر به «سایه» فیء گفته می شود به خاطر این است که حالت برگشت دارد. سپس می افزاید: به اموال بی دردسر نیز «فیء» می گویند چون با تمام حسنی که دارد باز هم مثل سایه عارضی واز بین رفتنی است.

درست است که در غنایم جنگی گاهی دردسر فراوان است، ولی از آنجا که باز در مقایسه با اموال دیگر، دردسر کمتری دارد وگاه اموال هنگفتی در یک حمله به دست می آید، «فیء» به آن اطلاق شده است.

در اینکه حکم مزبور در مورد کدام یک از همسران پیامبر صلی الله علیه و آله مصداق داشته، برخی مفسّران گفته اند: یکی از زنان پیامبر صلی الله علیه و آله به نام ماریه قبطیه از غنایم ودو همسر دیگر به نام صفیه وجویریه از انفال بوده که پیامبر صلی الله علیه و آله آنها را از قید بردگی آزاد کرد وبه همسری خود پذیرفت، واین خود جزئی از برنامه کلّی اسلام برای آزادی تدریجی بردگان وبازگرداندن شخصیّت انسانی به آنها بوده است.

3. «دختران عموی تو ودختران عمّه ها ودختران دایی تو ودختران خاله هایی که با تو مهاجرت کرده اند، اینها نیز بر تو حلالند» (وَ بَنَاتِ عَمِّکَ وَ بَنَاتِ عَمَّاتِکَ وَبَنَاتِ خَالِکَ وَبَنَاتِ خَالاَتِکَ الَّتِی هَاجَرْنَ مَعَکَ).

به این ترتیب از میان تمام بستگان تنها ازدواج با دخترعموها وعمّه ها ودختر دایی ها ودختر خاله ها با قید اینکه با پیامبر صلی الله علیه و آله مهاجرت کرده باشند مجاز ومشروع بوده است.

انحصار در این چهار گروه روشن است، ولی قید مهاجرت به خاطر آن است که در