- مقدمه معاونت پژوهشی مرکز فقهی ائمه اطهار 1
- 1. بیان و شناسایی موضوع تحقیق 7
- اشاره 7
- 2. اهمیت و جایگاه موضوع تغییر جنسیت 8
- 3. هدف تحقیق 11
- 4. سؤالات اصلی و فرعی تغییر جنسیت 13
- 5. پیشینۀ تحقیق 15
- اشاره 21
- مبحث اول: تغییر جنسیت در لغت 23
- اشاره 23
- اشاره 23
- جمع بندی و بیان نظریه مختار 25
- مبحث دوم: تغییر جنسیت در اصطلاح پزشکی 25
- اشاره 26
- مبحث سوم: تغییر جنسیت در اصطلاح فقهی 26
- طرح بحث 31
- اشاره 32
- مبحث اول: اولین تغییر جنسیت در ایران 32
- بررسی و تحلیل 33
- گفتار دوم: اولین تغییر جنسیت در آمریکا 35
- گفتار اول: اولین تغییر جنسیت در انگلستان 35
- اشاره 35
- مبحث دوم: تغییر جنسیت در خارج ایران 35
- گفتار سوم: اولین تغییر جنسیت در مصر 36
- جمع بندی و بیان نظریه مختار 36
- مبحث اول: تغییر جنسیت در افراد سالم 39
- اشاره 39
- مبحث دوم: تغییر جنسیت در دوجنسی ها (خنثی ها) 40
- مبحث سوم: تغییر جنسیت در افراد ممسوح 41
- مبحث چهارم: تغییر جنسیت در تراجنسیتی ها(ناراضیان جنسی) 41
- مبحث ششم: تغییر جنسیت در حیوانات 42
- مبحث پنجم: تغییر جنسیت به منظور کشف جنسیت 42
- مبحث هفتم: تغییر جنسیت در گیاهان 44
- مبحث اول: طرح مسأله و اهمیت آن 45
- مبحث دوم: هویت جنسی 46
- مبحث سوم: نقش جنسی و گرایش جنسی 47
- مبحث چهارم: میل جنسی 48
- اشاره 51
- مبحث پنجم: علت شناسی پدیدۀ تراجنسیتی (ترانس سکشوالیسم) 51
- گفتار اول: عوامل زیست شناختی 52
- گفتار سوم: عوامل روان شناخت 53
- بند دوم: نظریۀ روانی - جنسی 53
- بند اول: نظریۀ روانی - اجتماعی 53
- گفتار دوم: عوامل عصب شناسی 53
- اشاره 54
- گفتار اول: تعریف تراجنسیتیی (ترانس سکشوال) 54
- مبحث ششم: تراجنسیتی (ترانس سکشوالیسم) 54
- گفتار دوم: بررسی واژۀ ترانس سکشوال 56
- گفتار سوم: تراجنسیتی در کودکان 57
- گفتار چهارم: تراجنسیتی (ترانس سکشوالیسم) در نوجوانان و بزرگسالان 59
- گفتار پنجم: علایم و نشانه های اختصاصی 60
- بند اول: ترانس سکشوال مذکر 63
- اشاره 63
- گفتار ششم: اقسام تراجنسیتی (ترانس سکشوال) 63
- بند دوم - تراجنسیتی (ترانس سکشوال) مؤنث 66
- بند اول: میزان بیماری تراجنسیتی در مقیاس جهانی 70
- بند دوم: میزان بیماری تراجنسیتی در ایران 71
- جمع بندی و بیان نظریۀ مختار 76
- مبحث اول: اهمیت و طرح بحث 79
- مبحث دوم: علت بروز دو جنسیتی (خنثی) 80
- اشاره 81
- مبحث سوم: خنثی در لغت 81
- گفتار اول: معنای مشهور خنثی 83
- اشاره 84
- گفتار دوم: معنای غیر مشهور درباره خنثی 84
- اشاره 85
- مبحث چهارم: تاریخچۀ خنثی ها (دو جنسی ها) 85
- نظریه مختار 85
- گفتار اول: دیدگاه مشهور 91
- اشاره 91
- مبحث پنجم: خنثی (دو جنسی) و مسألۀ جنس سوم 91
- بند اول: نظر مشهور در عدم وجود جنس سوم 91
- اشاره 91
- گفتار دوم: دیدگاه غیر مشهور 95
- مبحث ششم: اقسام خنثی 97
- بند دوم: خنثای غیر مشکل 97
- اشاره 97
- گفتار اول: اقسام خنثی از نظر فقه اسلامی 97
- بند اول: خنثای مشکل 97
- بند سوم: اقسام خنثای غیر مشکل 98
- اشاره 99
- گفتار دوم: اقسام خنثی (دو جنسی) از نظر پزشکی 99
- مبحث هفتم: معیار و مبنای تعیین جنسیت در دو جنسی ها (خنثی ها) 100
- نظریۀ مختار 100
- مبحث هشتم: تعیین جنسیت خنثی از دیدگاه روایات اسلامی 107
- مبحث نهم: احکام ویژۀ خنثای مشکل (دو جنسی کامل) 109
- اشاره 113
- مبحث اول: نگارش کتاب تحریر الوسیله و بیان مسألۀ تغییر جنسیت 114
- گفتار اول: بیان اهمیت مسأله 114
- بند دوم: تبدیل جنس واقعی 115
- بند اول: جواز تغییر جنسیت 115
- گفتار دوم: دیدگاه امام خمینی دربارۀ تغییر جنسیت 115
- بند سوم: تبدیل جنس واقعی 115
- بند چهارم: تغییر جنسیت پس از ازدواج 115
- بند ششم: سقوط عِدّه 116
- بند پنجم: تغییر جنسیت زن و شوهر با هم 116
- بند هفتم: تغییر عناوین 116
- بند هشتم: ارث 116
- بند دهم: نسبت به نزدیکان رضاعی 117
- بند یازدهم: کشف جنس واقعی 117
- بند نهم: مَحرمیت 117
- مبحث دوم: استفتای جدید از امام خمینی دربارۀ تغییر جنسیت 118
- گفتار اول: شرح ماجرا 118
- گفتار دوم: فتوای امام خمینی در جواز تغییر جنسیت 118
- مبحث سوم: مقررات پزشکی قانونی و دادگستری جمهوری اسلامی ایران 119
- مبحث چهارم: رأی ادارۀ حقوقی دادگستری جمهوری اسلامی ایران 120
- گفتار اول: وضعیت شناسنامۀ جدید در دو جنسی ها 121
- مبحث پنجم: صدور شناسنامۀ جدید پس از تغییر جنسیت 121
- مبحث ششم: دیدگاه فقها و مراجع شیعه دربارۀ تغییر جنسیت 122
- اشاره 122
- جمع بندی و بیان نظریۀ مختار 123
- اشاره 125
- طرح بحث 127
- مبحث اول: نظرات در جواز یا عدم جواز تغییر جنسیت افراد خنثی 133
- اشاره 133
- اشاره 133
- گفتار دوم: نظرات فقیهان شیعه در تغییر جنسیت افراد خنثی 135
- اشاره 135
- بند اول: جواز در تغییر جنسیت افراد خنثی مطلقا - اعم از مشکل و غیر مشکل - 136
- بند دوم: و جوب تغییر جنسیت در افراد خنثی 141
- بند سوم: عدم جواز تغییر جنسیت در افراد خنثی 143
- گفتار اول: تمسک به قاعدۀ اضطرار 147
- مبحث دوم: ادله جواز تغییر جنسیت در خنثای مشکل 147
- اشاره 147
- اشاره 150
- گفتار دوم: تمسک به قاعدۀ نفی عُسرو حَرَج 150
- بند اول: کتاب 152
- بند دوم: سنت 153
- جمع بندی و بیان نظریۀ مختار 156
- مبحث سوم: ادله جواز تغییر جنسیت در خنثای غیر مشکل 157
- اشاره 157
- اشاره 160
- بند اول: تبدیل خنثای انثی به زن کامل 160
- گفتار اول: جواز یا عدم جواز تغییر جنسیت در خنثای انثی 160
- بند دوم: تبدیل خنثای انثی به مرد 162
- گفتار دوم: جواز یا عدم جواز تغییر جنسیت در خنثای مذکر 166
- جمع بندی و بیان نظریۀ مختار 168
- اشاره 169
- مبحث اول: بطلان و حرمت تغییر جنسیت ظاهری 170
- مبحث دوم: انجام تکالیف براساس جنسیت واقعی 171
- مبحث سوّم: جواز یا وجوب عمل جراحی برای کشف واقع 172
- مبحث چهارم: تکلیف شرعی قبل از عمل 176
- اشاره 176
- جمع بندی و بیان نظریۀ مختار 176
- مبحث اول: جواز یا عدم جواز تغییر جنسیت در افراد سالم 179
- اشاره 179
- اشاره 180
- اشاره 180
- مبحث دوم: جواز یا عدم جواز تغییر جنسیت در تراجنسیتی (ترانس سکشوال یا خنثای روانی) 180
- گفتار اول: ادلۀ موافقین تغییر جنسیت 180
- بند اول: دیدگاه امام خمینی(ره) در جواز تغییر جنسیت 181
- بند دوم: ادلۀ موافقین تغییر جنسیت 185
- اشاره 196
- گفتار دوم: ادله مخالفین تغییر جنسیت 196
- بند اول: نظرات مخالفین تغییر جنسیت 196
- بند دوم: ادلۀ مخالفین تغییر جنسیت 199
- اشاره 233
- مبحث اول: دیدگاه فقیهان شیعه در تغییر جنسیت حیوانات 234
- مبحث دوم: دیدگاه فقیهان اهل سنت در تغییر جنسیت حیوانات 235
- مبحث سوم: بررسی و تحلیل 236
- گفتار اول: روایات اسلامی در بحث اخته کردن حیوانات 236
- گفتار دوم: جواز تغییر جنسیت حیوانات 237
- اشاره 239
- طرح بحث 241
- مبحث اول: بقاء یا عدم بقای ازدواج در تغییر جنسیت مرد یا زن به جنس مخالف 244
- اشاره 244
- گفتار اول: وضعیت ازدواج در تغییر جنسیت مرد به زن 245
- گفتار دوم: وضعیت ازدواج در تغییر جنسیت زن به مرد 246
- گفتار سوم: تغییر جنسیت زوجین به صورت غیر همزمان (غیر مقارن) 246
- گفتار چهارم: تغییر جنسیت زوجین به صورت همزمان (مقارن) 247
- گفتار پنجم: دیدگاه امام خمینی در مورد تغییر جنسیت همزمان 250
- گفتار ششم: دیدگاه مراجع تقلید و فقیهان اسلامی دربارۀ تأثیر تغییر جنسیت زن و شوهر بر ازدواج 251
- اشاره 251
- جمع بندی و بیان نظریه مختار 256
- مبحث دوم: وضعیت ازدواج پس از تغییر جنسیت خنثای مشکل 258
- مبحث سوم: وضعیت ازدواج پس از تغییر جنسیت خنثای غیر مشکل 259
- مبحث چهارم: وضعیت ازدواج پس از تغییر جنسیت مرد یا زن به خنثی 260
- طرح بحث: 263
- اشاره 264
- گفتار اول: تبدیل مرد به زن: بطلان نکاح و سقوط نفقه 264
- مبحث اول: تغییر جنسیت و مسألۀ نفقۀ زوجه در عقد دائم 264
- گفتار سوم: تبدیل مرد به خنثای مشکل: بقای ازدواج و استمرار وجوب نفقه 265
- گفتار دوم: تبدیل زن به مرد: بطلان ازدواج و سقوط نفقه 265
- گفتار پنجم: تبدیل مرد به خنثای غیرمشکل 266
- گفتار چهارم: تبدیل زن به خنثای مشکل: بقای ازدواج و استمرار وجوب نفقه 266
- گفتار هفتم: تبدیل خنثای غیر مشکل (مذکر) 267
- گفتار هشتم: تبدیل خنثای غیرمشکل(مؤنث) 267
- اشاره 269
- مبحث دوم: تغییر جنسیت و مسألۀ نفقه در عقد موقت 269
- جمع بندی و بین نظریه مختار 270
- گفتار دوم: اشتراط نفقه در عقد موقت 270
- طرح بحث 273
- اشاره 273
- مبحث اول: تغییر جنسیت و مسأله مهریه زوجه در عقد دائم 273
- گفتار اول: عدم وجوب پرداخت مهریه مطلقا 274
- گفتار دوم: وجوب پرداخت مهریه مطلقا 276
- گفتار سوم: وجوب پرداخت کل مهر در صورت نزدیکی و تنصیف در غیر نزدیکی 283
- گفتار چهارم: سقوط مهریه در صورت عدم کسب اجازۀ زوجه از زوج 285
- اشاره 285
- مبحث دوم: تغییر جنسیت و مسألۀ مهریه در عقد موقت 287
- اشاره 287
- جمع بندی و بیان نظریه مختار 287
- گفتار دوم: تغییر جنسیت زوجه در عقد موقت و مسألۀ مهریه 288
- گفتار اول: تغییر جنسیت زوج در عقد موقت و مسألۀ مهریه 288
- اشاره 288
- جمع بندی و بیان نظریۀ مختار 290
- طرح بحث 291
- مبحث اول: تغییر جنسیت زوجه و مسألۀ عدّه 292
- مبحث دوّم: تغییر جنسیت زوج (شوهر) و مسألۀ عِدّه 293
- مبحث سوم: تغییر جنسیت زوجه در زمان عده 294
- اشاره 296
- مبحث چهارم: بررسی و تحلیل چند فتوای فقهی در بحث «تغییر جنسیت و عِدّه» 296
- جمع بندی و بیان نظریۀ مختار 297
- اشاره 299
- اشاره 301
- اشاره 302
- مبحث اول: تغییر جنسیت برادر یا خواهر 302
- گفتار دوم: تغییر جنسیت دو برادر 303
- گفتار سوم: تغییر جنسیت دو خواهر 303
- مبحث دوم: تغییر جنسیت عمو و عمه 303
- مبحث سوم: تغییر جنسیت دایی و خاله 304
- مبحث چهارم: تغییر جنسیت پدر یا مادر 304
- اشاره 304
- دلیل دوم: صدق عنوان پدر و مادر براساس زمان انعقاد نطفه 306
- اشاره 307
- جمع بندی و بیان نظریه مختار 307
- مبحث پنجم: تغییر جنسیت پدر بزرگ و مادر بزرگ و عناوین نسبی 307
- اشاره 309
- مبحث اول: تغییر جنسیت و مسألۀ نفقۀ فرزندان 309
- اشاره 309
- گفتار اول: تغییر جنسیت پدر و مسألۀ نفقۀ فرزندان 310
- اشاره 312
- گفتار دوم: تغییر جنسیت مادر و مسألۀ نفقۀ فرزندان 312
- حالت اول: تغییر جنسیت مادر با وجود پدر یا جد پدری 312
- حالت دوم: تغییر جنسیت مادر با نبود پدر و جد پدری 313
- مبحث دوّم: تغییر جنسیت و مسألۀ نفقۀ والدین 314
- اشاره 314
- جمع بندی و بیان نظریه مختار 315
- اشاره 317
- اشاره 317
- مبحث اول: تغییر جنسیت و مسألۀ ولایت و سرپرستی کودکان 317
- گفتار اول: تغییر جنسیت مادر و مسألۀ ولایت و سرپرستی کودکان 318
- اشاره 318
- دلیل دوم: معنای پدر از نظر شرعی 319
- اشاره 320
- دیدگاه اول: تغییر جنسیت پدر موجب سقوط ولایت وی است 320
- گفتار دوم: تغییر جنسیت پدر و مسألۀ ولایت و سرپرستی کودکان 320
- اشاره 322
- دیدگاه دوم: تغییر جنسیت پدر، تأثیری در ولایت وی ندارد 322
- مبحث دوم: تغییر جنسیت و مسألۀ حضانت کودکان 322
- گفتار اول: تغییر جنسیت مادر و مسألۀ حضانت کودکان 323
- گفتار دوم: تغییر جنسیت پدر و مسألۀ حضانت کودکان 324
- اشاره 324
- جمع بندی و بیان نظریه مختار 325
- مبحث اول: ارث بردن فرد تغییر جنس داده از والدین خودش 327
- اشاره 327
- اشاره 327
- گفتار دوم: تغییر جنسیت بعد از فوت یکی از والدین 329
- اشاره 330
- مبحث دوم: ارث بردن والدین تغییر جنس داده از فرزند خویش 330
- گفتار اول: والدین تغییر جنسیت داده از فرزند ارث نمی برند 330
- دلیل اول: ثبوت ارث به دلیل قرابت و خویشاوندی 331
- گفتار دوّم: پدر تغییر جنس داده و مادر تغییر جنس داده ارث می برد. 331
- اشاره 331
- دلیل دوم: ثبوت ارث به دلیل اولی الارحام 332
- دلیل سوم: استمرار قرابت نسبی پس از تغییر جنسیت پدر یا مادر 333
- گفتار سوم: پدر تغییر جنس داده و مادر تغییر جنس داده ارث می برند 336
- 1. نتیجه گیری 339
- الف) توجه فقیهان شیعه به بحث تغییر جنسیت 339
- اشاره 339
- ج) اهمیت بحث تغییر در خلقت خدا 340
- ب) اهمیت بحث مشروعیت و یا عدم مشروعیت تغییر جنسیت 340
- ه( ارتباط تغییر جنسیت با بیماران جسمی و روحی 341
- د) جایگاه ویژه تغییر جنسیت در حقوق ایران 341
- 2. پاسخ به پرسش های اصلی تحقیق 342
- ب) تغییر جنسیت به عنوان موضوع نوپیدا 348
- الف) کمبود منابع 348
- اشاره 348
- 3. مشکلات تحقیق 348
- الف) ضرورت شناخت ابعاد مختلف تغییر جنسیت 349
- 4. پیشنهادات 349
- ج) ضرورت پیشنهاد عناوین و موضوعات مرتبط 350
- ب) ضرورت تدوین قانون یا آیین نامه مربوط به تغییر جنسیت 350
- د) تشکیل نشست های علمی ویژه 351
- ه( ضرورت کار میدانی 351
- اشاره 353
- گزارش میدانی اول: گزارشی از یک مطب تغییر جنسیت 355
- گزارش میدانی دوم: چند گفت و گوی دیگر 362
- 1. اولین تغییر جنسیت در ایران 369
- 2. اولین تغییر جنسیت در انگلستان 370
- 3. اولین تغییر جنسیت در آمریکا 375
- 4. اولین تغییر جنسیت در مصر 376
- اشاره 397
- فتاوی امام خمینی(ره) دربارۀ تغییر جنسیت 397
- دیدگاه آیت الله شیخ محمد علی اراکی دربارۀ تغییر جنسیت 402
- دیدگاه آیت الله سید ابوالقاسم خوئی دربارۀ تغییر جنسیت 403
- دیدگاه آیت الله سید محمد رضا گلپایگانی دربار تغییر جنسیت 403
- دیدگاه آیت الله محمد فاضل لنکرانی دربار تغییر جنسیت 404
- دیدگاه آیت الله محمدتقی بهجت دربارۀ تغییر جنسیت 411
- دیدگاه آیت الله میرزا جواد تبریزی دربارۀ تغییر جنسیت 412
- دیدگاه آیت الله سید علی سیستانی دربارۀ تغییر جنسیت 413
- دیدگاه آیت الله سید علی خامنه ای درباره تغییر جنسیت 415
- دیدگاه آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی دربار تغییر جنسیت 417
- دیدگاه آیت الله حسین علی منتظری دربار تغییر جنسیت 421
- دیدگاه آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی دربار تغییر جنسیت 427
- دیدگاه آیت الله ناصر مکارم شیرازی دربار تغییر جنسیت 432
- دیدگاه آیت الله شیخ یوسف صانعی دربار تغییر جنسیت 438
- دیدگاه آیت الله حسین نوری همدانی 441
- دیدگاه آیت الله سید یوسف مدنی تبریزی در احکام مربوط به تغییر جنسیت 442
- دیدگاه آیت الله سید محسن خرازی دربارۀ تغییر جنسیت 447
- دیدگاه آیت الله محمد مؤمن دربار تغییر جنسیت 448
ص:140
1- (1) همان.
3. آیت الله ناصر مکارم شیرازی
4. آیت الله سید علی خامنه ای
5. آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی
6. آیت الله حسین علی منتظری
7. آیت الله محمد ابراهیم جناتی
8. آیت الله یوسف صانعی
9. آیت الله عبدالکریم موسوی اردبیلی
10. آیت الله محمد مؤمن قمی
11. آیت الله محسن خرازی و.... (1)
جمع بندی و بیان نظریۀ مختار
برای بررسی تغییر جنسیت از منظر حقوق ایران، باید نگارش کتاب تحریر الوسیله در بحث تغییر جنسیت را مد نظر قرار داد. امام خمینی با نگارش این مبحث، فصل جدیدی در حقوق ایران به وجود آورد. «حقوق ایران» با «فقه اسلامی» پیوند خورده است و فقه اسلامی منبع بسیار مهمی برای قوانین جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود. بنابراین، قواعد و مقررات مربوط به تغییر جنسیت نمی تواند از این قاعده مستثنی باشد. بر این اساس، «سازمان پزشکی قانونی ایران» و نیز «دادگستری جمهوری اسلامی ایران» مقرّرات و ضوابطی برای اعطای مجوز تغییر جنسیت تدوین نموده اند و پس از تغییر جنسیت، مجوزهای دیگر برای تعویض شناسنامه و مدارک تحصیلی صادر می گردد. در حالی که، تغییر جنسیت در سایر کشورهای اسلامی، از نظر حقوق آن کشورها غیر قانونی است. به نظر می رسد دلیل مهم این امر آن است که تغییر جنسیت از نظر فقهای اهل سنت حرام است.