کتابخانه بالقرآن

تغییر جنسیت از منظر فقهی و حقوقی صفحه 146

صفحه 146

ص:163

1- (1) سید محسن خرازی، تغییر الجنسیه، مجله فقه اهل البیت(علیه السلام)، ش 23، ص 243: «وامّا الخنثی - سواء کان مشکلا أو غیر مشکل - فقلع إحدی آلتیه لتقویه الاخری لایکون تغییراً للجنسیه؛ فإنّ إحدی الالتین فی کل منهما زائده. ففی غیر المشکل تکون زیادته واضحه، فقلع الزائده لایوجب تغییراً کما هو واضح، وفی المشکل فالعضو یمکن أن یکون زائداً کما یمکن أن یکون عضواً أصلیاً، فلقلع مرددّ بین کونه تغییراً أو غیر تغییر، فهو شبهه موضوعیه للتغییر فلا یترتب علیه حکم التغییر، فلو کان التغییر للجنسیه محرّماً لما أمکن القول بحرمه ذلک فی الخنثی؛ لعدم إحراز أنّه تغییر للجنسیه. وعلاج الخنثی - سواء کان مشکلاً أو غیر مشکل - لا إشکال فیه؛ لأنّ ضروره المعالجه تبیح المحظورات و لو کان مستلزماً للنظر واللمس، ولا حرمه من جهه إیراد الضرر؛ لما عرفت من أنّه رفع الزائده لا النقص، و أیضاً لعدم إحراز أنّه نقص و ضرر فی المشکل».

جمع بندی و بین نظریۀ مختار

از نظر اهل سنت، تغییر جنسیت تنها در افراد خنثی (دو جنسی ها) جایز است؛ چون در این افراد، اضطراب و تشویش فراوانی وجود دارد و برای رهایی از بلا تکلیفی جنسی، عمل جراحی به منظور تغییر جنسیت ضرورت دارد.

فقیهان شیعه، بر خلاف اهل سنت، دربارۀ تغییر جنسیت افراد خنثی با تفصیل بیش تری سخن گفته اند. به دلیل فوق الذکر، یعنی وجود اضطراب و ناهماهنگی جنسی، همه فقیهان شیعه معقتدند که تغییر جنسیت در افراد خنثی جایز است. در این میان، تنها یکی از فقیهان شیعه، با نظر فوق مخالفت کرده است. از نظر وی، تغییر جنسیت مطلقاً، حتی در خنثی ها، ولو خنثای مشکل جایز نیست و با توجه به اطلاق کلام ایشان، تغییر جنسیت حتی برای کشف جنسیت نیز جایز نیست.

فقیهان شیعه که به جواز تغییر جنسیت خنثی ها یا دو جنسی ها نظر داده اند، معتقدند که باید از ملازمات حرام مثل لمس حرام و نظر حرام پرهیز شود، مگر این که عمل جراحی، غیر قابل اجتناب باشد. برای مثال، خنثای مشکل یا دو جنسی کامل که زن بودن و یا مرد بودنش روشن نیست، علاوه بر این که از نظر جسمی و روحی در اضطرار و بلاتکلیفی شدیدی گرفتار آمده است، از نظر شرعی نیز در حرج و گرفتاری است؛ به گونه ای که انجام احتیاطهای شرعی برای وی، با عُسر و حرج شدید همراه است. از این رو، عده ای از فقیهان شیعه معتقدند: در صورت امکان مالی، جسمی و... تغییر جنسیت و عمل جراحی دوجنسی یا خنثی برای تبدیل به مرد یا زن واجب است.

به نظر می رسد ضرورت تغییر جنسیت برای خنثی ها به دلیل علائم جنسی دوگانه، غیر قابل انکار است و در این امر فرقی بین خنثای مشکل و خنثای غیر مشکل نیست. البته اضطراب و تشویش در مورد خنثای مشکل، به مراتب بیشتر از خنثای غیر مشکل است، ولی خنثای غیر مشکل نیز از وضعیت جنسی خویش به شدت رنج می برد و از نظر پزشکان تنها راه درمان، انجام عمل جراحیِ تغییر جنسیت است و از این طریق، آلت تناسلی ضعیف حذف شده و جنسیت دیگر تقویت و کامل می شود.