تغییر جنسیت از منظر فقهی و حقوقی صفحه 15

ص:32

خواهان تغییر جنسیت هستند، فرقی قائل نیستند؟ و آیا در مورد همۀ آنان به حرمت تغییر جنسیت معتقدند؟

توضیح آن که عده ای از بیماران از نظر جسمی دچار مشکل می باشند، مانند: دو جنسی ها و خنثی ها؛ و عده ای دیگر از نظر روحی و روانی با مشکل مواجه بوده و خواهان تغییر جنسیت می باشند. آیا بیماری، اعم از جسمی و روانی، مجوزی برای تغییر جنسیت نمی باشد؟

10. در تغییر جنسیت عوامل و شرایط گوناگونی دخالت دارند. برای مثال، شخصی که از نظر جسمی سالم است، چنان چه تغییر جنسیت دهد، عقیم شده و قدرت باروری را از دست خواهد داد. آیا عقیم شدن فرد به دلیل تغییر جنسیت، می تواند دلیل حرمت این عمل باشد؟

5. پیشینۀ تحقیق

بررسی پیشینۀ بحث تغییر جنسیت، حداقل دارای دو بُعد یا رویکرد زیر است:

- رویکرد پزشکی: منظور از آن این است که عمل جراحی تغییر جنسیت، برای اولین بار چه زمان و در کجا اتفاق افتاده است.

- رویکرد فقهی و حقوقی: منظور آن است که اولین مباحث فقهی و حقوقی مربوط به این مسأله در چه زمانی و از سوی چه کسانی مطرح گردیده است.

رویکرد پزشکی تغییر جنسیت (قسمت اوّل) در مباحث آینده و در بخش کلیات خواهد آمد. آن چه در این جا ضرورت دارد، بیان پیشینۀ فقهی و حقوقی تغییر جنسیت است. تا کنون دربارۀ بررسی فقهی و حقوقی تغییر جنسیت، کتاب مستقلی تألیف نشده است، و منابع موجود در این زمینه، غالباً به صورت مقالات، گفت وگوها و نیز استفتاءآت از مراجع عظام تقلید است، که در ذیل به شرح تفصیلی آن می پردازیم:

الف) دیدگاه حضرت امام خمینی(ره):

وی اولین فقیهی است که دربارۀ مباحث فقهی تغییر جنسیت و در سال 1343 شمسی اظهار نظر نموده است. نظریات ایشان در جلد دوّم کتاب «تحریر الوسیله»، و در بخش «مسائل مستحدثه» وجود دارد. توضیح این که، مرحوم امام خمینی، قیام خویش علیه شاه ایران در سال 1342 شمسی به اوج خود رسانید و در سال 1343 شمسی از سوی شاه به