تغییر جنسیت از منظر فقهی و حقوقی صفحه 152

ص:169

لازم است یادآور شویم که مسالۀ حرج و عسر با دشواری های قابل تحمل فرق دارد، زیرا اصولا انجام برخی دستورات شرعی ذاتاً مشکل است و باید به خاطر مصالح مهمی که در کار است آن مشکلات را تحمل کرد، چنان که روزه، جهاد و مانند این ها هر کدام مشکلاتی دارند و از مصادیق حرج محسوب می شوند.

در این جا، از باب نمونه، تنها به چند دلیل، از آیات و روایات مربوط به قاعدۀ نفی عسر و حرج اشاره می شود:

بند اول: کتاب

آیاتی از قرآن کریم بر قاعدۀ نفی عسر و حرج دلالت دارد. برخی از آن ها از این قرار است:

1. وَ ما جَعَلَ عَلَیکُم فی الدّینِ مِن حَرَجٍ؛(1)

و خداوند در دین (اسلام) کار سنگین و سختی بر شما قرار نداد.

2. یرید اللهُ بِکمُ الیسر و لا یریدُ بِکُمُ العُسر؛(2)

و خداوند راحتی شما را می خواهد و نه زحمت شما را.

3.ما یرید اللهُ لِیجَعَلَ عَلَیکُم مِن حَرَج؛(3)

خداوند نمی خواهد مشکلی برای شما ایجاد کند.

این آیات شریفه، دلالت واضح بر این امر دارند که خداوند متعال در دین مقدس اسلام، حکم حرجی تشریع نکرده است، بلکه دین اسلام، سهل و سمحه است و افراد متدین به این دین، از ناحیۀ احکام شرعی در وسعت و سعه هستند. از این رو، از ناحیۀ هر حکمی که حرج و استیصال و مشقت لازم آید، به دستور این آیات شریفه، این حکم برداشته شده است.(4) امام صادق(علیه السلام) دربارۀ خوارج نهروان - که زندگی خشک،