تغییر جنسیت از منظر فقهی و حقوقی صفحه 172

ص:189

1- (1) غلام حسین خدادای، احکام پزشکان و بیماران (فتاوای آیت الله فاضل لنکرانی)، ص 138.
2- (2) مرکز تحقیقات قوۀ قضائیه، گنجینۀ سؤالات فقهی قضایی، سؤال شماره 5280.
3- (3) ناصر مکارم شیرازی، استفتاءآت جدید، تهیه و تنظیم ابوالقاسم علیان نژادی، ج 2، ص 618.
4- (4) سید محسن خرازی، تغییر الجنسیه، مجله فقه اهل البیت(علیه السلام)، ش 23، ص 241: «لانعنی بتغییر الجنسیه صرف قطع آله التناسل و ایجاد حفره مکانها حتی یکون الرجل شبیهاً بالمرأه فی امکان المجامعه معه؛ لانّه لایوجب تغییر الجنسیه، بل نعنی بذلک تغییر هویه الرجل و جنسیتّه بالکل».

داشته باشد که مرد است، تکالیف شرعیه مخصوص مردان برای او ثابت است و اگر علم داشته باشد که زن است، تکالیف زنان برای وی ثابت است و صرف اشتباه ظاهری، تغییری در تعلق تکالیف به وجود نمی آورد. به عبارت دیگر، اگر فردی به صورت ظاهری زن است، ولی در واقع مرد است، تکالیف به واقع و حقیقت او تعلق گرفته و او موظف است تکالیف و وظایف مردان را انجام دهد. نیز اگر فردی به صورت ظاهری و صوری مرد است، ولی در واقع زن است، حقوق و تکالیف زنان برای وی ثابت است. (1)

مبحث سوّم: جواز یا وجوب عمل جراحی برای کشف واقع

یکی از پرسش های اساسی این است که کسی که جنسیت واقعی اش پنهان است، آیا عمل جراحی به منظور کشف جنسیتِ واقعی اش واجب است یا هیچ الزامی وجود نداشته و این عمل صرفاً جایز (مباح) است ؟

امام خمینی در این باره می گوید: تغییر جنسیت به منظور کشف باطن واجب نیست.

دلیل این امر آن است که هیچ دلیلی برای وجوب عمل جراحی وجود ندارد و هرگاه شخص به وظایف واقعی اش عمل کند، ضرورتی برای تغییر جنسیت وجود ندارد. آیت الله احمد مطهری در توضیح کلام امام خمینی می گوید:

چون دلیلی بر وجوب تغییر جنسیت ولو به عنوان وجوب مقدمی عقلی نداریم، البته اگر انجام وظایف شرعی به عمل جراحی تغییر جنسیت وابسته نباشد.(2) همان طور که پیش تر گذشت، احکام و خطابات شرعی به «موضوعات واقعی» تعلق گرفته است و فرض آن است که شخص، وظایف خویش را براساس جنسیت واقعی اش (که پنهان است)، انجام می دهد. بنابراین از این جهت که تغییر جنسیت نداده، هیچ خلاف شرعی مرتکب نشده است. امّا چنان چه از جهت عدم تغییر جنسیت، مرتکب