تغییر جنسیت از منظر فقهی و حقوقی صفحه 256

ص:273

1- (1) سید محسن خرازی، همان، ص 247-248: «و إنّما الکلام فیما إذا تقارن التغییر فیهما فهل یبطل النکاح أو یبقیان علی نکاحهما و إن اختلفت الاحکام، فیجب علی الرجل الفعلی النفقه و علی المرأه الاطاعه ؟ ذهب سیدنا الامام المجاهد قدس سره إلی أنّه لا یبعد بقاء نکاحهما، و إن کان الأحوط تجدید النکاح.... [و لکن] حقیقه الزوجیه المذکوره مقطوعه الارتفاع بتغییر الجنسیه».
2- (2) سید محمد صدر، ماوراء الفقه، ج 6، ص 138: «إمّا عن علاقته بزوجته، فتنقطع العلاقه الزوجیه و یبطل عقدها بدون حاجه إلی طلاق. و لا یستحق علی زوجته التمکین الجنسی کما کان سابقاً، بل یحرم تماماً ماقل منه أو کثر، لانّه عمل جنسی بین إمرأتین».
3- (3) سید محمد صدر، همان، ص 145: «و أمّا زوجها فتبطل الزوجیه معه بدون طلاق، و لا یجوز له التمکین الجنسی لهذا الزوج بطبیعه الحال».

تغییر جنسیت برای او حاصل شد باطل می شود.... هم چنین است حکم مردی که پس از ازدواج با زنی تغییر جنسیت دهد، ازدواجش از هنگامی که تغییر پدید آمد، باطل می شود. (1)11. آیت الله یوسف صانعی: وی در این باره می گوید:

تغییر جنسیت واقعی بعد از ازدواج که باعث ضرر و اذیت دیگری می شود حرام است، لکن با فرض تحقق و تغییر جنسیت، ازدواج از هنگام تغییر باطل می شود.(2) هم چنین ایشان در مورد «تغییر جنسیت همزمان» یا «تغییر جنسیت غیر همزمان» زوجین چنین می گوید:

اگر زن و شوهر هر دو تغییر جنسیت دهند؛ به این ترتیب که زن، مرد و مرد، زن شود، اگر تغییر جنسیت آن دو با هم در یک زمان نباشد، حکم آن مانند سابق است؛ اما اگر هر دو با هم تغییر جنسیت دهند، احوط آن است که مجدداً ازدواج کنند و زن با دیگری ازدواج نکند، مگر این که با اجازۀ طرفین طلاق بگیرد، هر چند که بعید نیست ازدواج آن ها هم چنان برقرار باشد. (3)

جمع بندی و بیان نظریه مختار

از ارکان مسلم ازدواج، وجود «زن و مرد» به عنوان «زوجین» است. هرگاه این امر به هر دلیلی از جمله تغییر جنسیت، مخدوش گردد، ازدواج، باطل می شود. پس وجود «زن و زن» یا «مرد و مرد» به عنوان «زوجین» غیر شرعی است.

پس از ازدواج، گاه مرد تغییر جنسیت می دهد و گاه زن، جنسیت خویش را تغییر می دهد. در هر حال، ازدواج گذشته باطل یا منحل می شود. این مسأله مورد اتفاق فقیهان شیعه است و حتی یک مخالف هم وجود ندارد.

در مواردی، زن و شوهر هر دو تغییر جنسیت می دهند. این نوع تغییر جنسیت، گاه غیر همزمان (غیر متقارن) است؛ یعنی تغییر جنسیت زن و شوهر با یک فاصلۀ زمانی