تغییر جنسیت از منظر فقهی و حقوقی صفحه 284

ص:301

1- (1) کلینی، الکافی، ج 6، ص 106، حدیث 4. «قلت لأبی عبدالله(علیه السلام): رجل تزوّج امرأه علی مأه شاه، ثم ساق إلیها الغنم، ثمّ طلّقها قبل أن یدخل بها و قد ولدت الغنم، قال(علیه السلام): إن کانت الغنم حملت عنده رجع بنصفها و نصف أولادها، و إن لم یکن الحمل عنده رجع بنصفها و لم یرجع من الأولاد بشئ».
2- (2) سید محسن خرازی، تغییر الجنس، فقه اهل البیت(علیه السلام)، عربی، ش 23 ( 1379)، ص 249.
3- (3) همان، ص 249.
4- (4) همان، ص 249.

زوجین، پس از مباشرت صورت گیرد، پرداخت تمام مهریه به عهدۀ زوج سابق است و هرگاه تغییر قبل مباشرت صورت گیرد، تنها پرداخت نصف مهریه بر عهدۀ زوج است و چنان چه زوجه، بیش از نصف را دریافت کرده است، لازم است مازاد را به زوج سابق بازگرداند.

در ادامه به کلام چند تن از فقیهان شیعه در این باره اشاره می شود:

آیت الله محمد مؤمن می گوید:

اظهر آن است که تفصیل داده شود بین آن جایی که تغییر جنسیت بعد از دخول است، پس پرداخت تمام مهر واجب است و آن جایی که تغییر قبل از دخول است پس نصف مهریه واجب است و احتیاط آن است که مصالحه کنند.(1) آیت الله محمد ابراهیم جناتی می گوید:

اگر زنی پس از ازدواج تغییر جنسیت دهد و مرد شود، ازدواج او از هنگامی که تغییر جنسیت برای او حاصل شد، باطل می شود و مرد باید نصف مهر را - در صورتی که با او آمیزش نکرده باشد - یا تمام مهر را - در صورتی که با او آمیزش کرده باشد - به وی بپردازد. هم چنین است حکم مردی که پس از ازدواج با زنی تغییر جنسیت دهد، ازدواجش از هنگامی که تغییر پدید آمد، باطل می شود و در صورت آمیزش تمام مهر و در غیر این صورت، نصف مهر را باید به او بدهد. (2)دلیل احتمال سوم

با توجه به توضیح دلیل احتمال دوم و نیز پاسخ آن، احتمال سوم تقویت می شود. خلاصۀ مطلب آن است که بر اساس روایات متواتر و نیز شهرت فتوایی، پرداخت تمام مهریه به سبب دخول است. پس هرگاه زوجین قبل از دخول، به دلیل طلاق یا تغییر جنسیت از یکدیگر جدا شوند، تنها پرداخت نصف مهریه واجب