تغییر جنسیت از منظر فقهی و حقوقی صفحه 333

ص:350

1- (1) ر. ک: احمد مطهری، مستند تحریر الوسیله، ص 203.
2- (2) در منابع روایی روایات متعددی به این مضمون وجود دارد: فی رجل مات و ترک أبویه، قال: للأب سهمان، ولِلاُمّ سهم. یعنی: مردی مرده و وارث وی پدر و مادر هستند. حضرت صادق(علیه السلام) فرمود: برای پدر دو سهم () و برای مادر یک سهم () است (ر. ک: وسائل الشیعه، ج 26، باب 9 از ابواب میراث الابوین والاولاد؛ کافی، ج 7، ص 91؛ تهذیب، ج 9، ص 270)
3- (3) سورۀ انفال ( 8)، آیه 75.
4- (4) ر. ک: احمد مطهری، پیشین، ص 204.

دلیل فوق نیز مانند دلیل اول، اصل توارث میان والدین و فرزند (میت) را اثبات می کند و با ضمیمۀ ادلۀ دیگر از روایات اسلامی سهم الارث () برای پدر و سهم الارث () برای مادر ثابت می شود.

دلیل سوم: استمرار قرابت نسبی پس از تغییر جنسیت پدر یا مادر

پس از تغییر جنسیت پدر یا مادر، نسبت میان «والدین» و «فرزندان» قطع نمی شود، بلکه فرزند عرفاً و شرعاً، فرزند پدر و مادر خویش حساب می شود. به مقتضای ثبوت نسب، ارث نیز ثابت است؛ یعنی گویا «نَسَب» به منزلۀ «علت» و «ارث» به منزلۀ «معلول» است، مگر در مواردی که مانع در کار باشد، مانند: قتل، لعان، انکار نسب، کفر؛ و تغییر جنسیت از موانع ارث محسوب نمی شود.

صاحب کتاب «جواهر الکلام» در تعریف «نَسَب» می گوید:

نسب عبارت است از اتصال از طریق ولادت یکی از دیگر، مانند: «پدر و پسر»، یا این که ولادت دو نفر به فرد ثالث منتهی شود، همراه با صدق عرفی نسب به نحو شرعی یا در حکم شرعی. پس متولد از زنا ارث نمی برد، به خلاف متولد از شبهه و نکاحِ اهل ملل فاسده.(1)

ظاهر کلام فوق آن است که مسألۀ نَسَب مورد قبول همۀ فقیهان اسلامی بوده و هیچ اختلافی در این باره وجود ندارد.(2) بنابراین، تعریف فوق دربارۀ «نَسَب» یا «قرابت نسبی» در بحث ما صادق است؛ یعنی پس از تغییر جنسیتِ پدر و تبدیل وی به زن، از نظر عرفی و شرعی می توان گفت: این فرزند از این پدر متولد شده است، مگر این که تغییر جنسیت داده و به زن تبدیل شده است. نیز پس از تغییر جنسیت مادر، از نظر عرفی و شرعی می توان گفت: این فرزند از این مادر متولد شده است، مگر این که تغییر جنسیت داده و به مرد تبدیل شده است.

پرسشی که ممکن است در این جا مطرح شود این است که در وضعیت جدید،