- مقدمه معاونت پژوهشی مرکز فقهی ائمه اطهار 1
- اشاره 7
- 1. بیان و شناسایی موضوع تحقیق 7
- 2. اهمیت و جایگاه موضوع تغییر جنسیت 8
- 3. هدف تحقیق 11
- 4. سؤالات اصلی و فرعی تغییر جنسیت 13
- 5. پیشینۀ تحقیق 15
- اشاره 21
- اشاره 23
- مبحث اول: تغییر جنسیت در لغت 23
- اشاره 23
- مبحث دوم: تغییر جنسیت در اصطلاح پزشکی 25
- جمع بندی و بیان نظریه مختار 25
- اشاره 26
- مبحث سوم: تغییر جنسیت در اصطلاح فقهی 26
- طرح بحث 31
- مبحث اول: اولین تغییر جنسیت در ایران 32
- اشاره 32
- بررسی و تحلیل 33
- گفتار اول: اولین تغییر جنسیت در انگلستان 35
- مبحث دوم: تغییر جنسیت در خارج ایران 35
- اشاره 35
- گفتار دوم: اولین تغییر جنسیت در آمریکا 35
- گفتار سوم: اولین تغییر جنسیت در مصر 36
- جمع بندی و بیان نظریه مختار 36
- مبحث اول: تغییر جنسیت در افراد سالم 39
- اشاره 39
- مبحث دوم: تغییر جنسیت در دوجنسی ها (خنثی ها) 40
- مبحث چهارم: تغییر جنسیت در تراجنسیتی ها(ناراضیان جنسی) 41
- مبحث سوم: تغییر جنسیت در افراد ممسوح 41
- مبحث ششم: تغییر جنسیت در حیوانات 42
- مبحث پنجم: تغییر جنسیت به منظور کشف جنسیت 42
- مبحث هفتم: تغییر جنسیت در گیاهان 44
- مبحث اول: طرح مسأله و اهمیت آن 45
- مبحث دوم: هویت جنسی 46
- مبحث سوم: نقش جنسی و گرایش جنسی 47
- مبحث چهارم: میل جنسی 48
- مبحث پنجم: علت شناسی پدیدۀ تراجنسیتی (ترانس سکشوالیسم) 51
- اشاره 51
- گفتار اول: عوامل زیست شناختی 52
- بند دوم: نظریۀ روانی - جنسی 53
- گفتار دوم: عوامل عصب شناسی 53
- گفتار سوم: عوامل روان شناخت 53
- بند اول: نظریۀ روانی - اجتماعی 53
- گفتار اول: تعریف تراجنسیتیی (ترانس سکشوال) 54
- مبحث ششم: تراجنسیتی (ترانس سکشوالیسم) 54
- اشاره 54
- گفتار دوم: بررسی واژۀ ترانس سکشوال 56
- گفتار سوم: تراجنسیتی در کودکان 57
- گفتار چهارم: تراجنسیتی (ترانس سکشوالیسم) در نوجوانان و بزرگسالان 59
- گفتار پنجم: علایم و نشانه های اختصاصی 60
- بند اول: ترانس سکشوال مذکر 63
- اشاره 63
- گفتار ششم: اقسام تراجنسیتی (ترانس سکشوال) 63
- بند دوم - تراجنسیتی (ترانس سکشوال) مؤنث 66
- بند اول: میزان بیماری تراجنسیتی در مقیاس جهانی 70
- بند دوم: میزان بیماری تراجنسیتی در ایران 71
- جمع بندی و بیان نظریۀ مختار 76
- مبحث اول: اهمیت و طرح بحث 79
- مبحث دوم: علت بروز دو جنسیتی (خنثی) 80
- مبحث سوم: خنثی در لغت 81
- اشاره 81
- گفتار اول: معنای مشهور خنثی 83
- اشاره 84
- گفتار دوم: معنای غیر مشهور درباره خنثی 84
- مبحث چهارم: تاریخچۀ خنثی ها (دو جنسی ها) 85
- نظریه مختار 85
- اشاره 85
- مبحث پنجم: خنثی (دو جنسی) و مسألۀ جنس سوم 91
- بند اول: نظر مشهور در عدم وجود جنس سوم 91
- اشاره 91
- گفتار اول: دیدگاه مشهور 91
- اشاره 91
- گفتار دوم: دیدگاه غیر مشهور 95
- مبحث ششم: اقسام خنثی 97
- اشاره 97
- گفتار اول: اقسام خنثی از نظر فقه اسلامی 97
- بند اول: خنثای مشکل 97
- بند دوم: خنثای غیر مشکل 97
- بند سوم: اقسام خنثای غیر مشکل 98
- اشاره 99
- گفتار دوم: اقسام خنثی (دو جنسی) از نظر پزشکی 99
- نظریۀ مختار 100
- مبحث هفتم: معیار و مبنای تعیین جنسیت در دو جنسی ها (خنثی ها) 100
- مبحث هشتم: تعیین جنسیت خنثی از دیدگاه روایات اسلامی 107
- مبحث نهم: احکام ویژۀ خنثای مشکل (دو جنسی کامل) 109
- اشاره 113
- گفتار اول: بیان اهمیت مسأله 114
- مبحث اول: نگارش کتاب تحریر الوسیله و بیان مسألۀ تغییر جنسیت 114
- بند اول: جواز تغییر جنسیت 115
- بند دوم: تبدیل جنس واقعی 115
- گفتار دوم: دیدگاه امام خمینی دربارۀ تغییر جنسیت 115
- بند چهارم: تغییر جنسیت پس از ازدواج 115
- بند سوم: تبدیل جنس واقعی 115
- بند پنجم: تغییر جنسیت زن و شوهر با هم 116
- بند هفتم: تغییر عناوین 116
- بند ششم: سقوط عِدّه 116
- بند هشتم: ارث 116
- بند دهم: نسبت به نزدیکان رضاعی 117
- بند یازدهم: کشف جنس واقعی 117
- بند نهم: مَحرمیت 117
- مبحث دوم: استفتای جدید از امام خمینی دربارۀ تغییر جنسیت 118
- گفتار دوم: فتوای امام خمینی در جواز تغییر جنسیت 118
- گفتار اول: شرح ماجرا 118
- مبحث سوم: مقررات پزشکی قانونی و دادگستری جمهوری اسلامی ایران 119
- مبحث چهارم: رأی ادارۀ حقوقی دادگستری جمهوری اسلامی ایران 120
- مبحث پنجم: صدور شناسنامۀ جدید پس از تغییر جنسیت 121
- گفتار اول: وضعیت شناسنامۀ جدید در دو جنسی ها 121
- اشاره 122
- مبحث ششم: دیدگاه فقها و مراجع شیعه دربارۀ تغییر جنسیت 122
- جمع بندی و بیان نظریۀ مختار 123
- اشاره 125
- طرح بحث 127
- اشاره 133
- مبحث اول: نظرات در جواز یا عدم جواز تغییر جنسیت افراد خنثی 133
- اشاره 133
- اشاره 135
- گفتار دوم: نظرات فقیهان شیعه در تغییر جنسیت افراد خنثی 135
- بند اول: جواز در تغییر جنسیت افراد خنثی مطلقا - اعم از مشکل و غیر مشکل - 136
- بند دوم: و جوب تغییر جنسیت در افراد خنثی 141
- بند سوم: عدم جواز تغییر جنسیت در افراد خنثی 143
- مبحث دوم: ادله جواز تغییر جنسیت در خنثای مشکل 147
- اشاره 147
- گفتار اول: تمسک به قاعدۀ اضطرار 147
- گفتار دوم: تمسک به قاعدۀ نفی عُسرو حَرَج 150
- اشاره 150
- بند اول: کتاب 152
- بند دوم: سنت 153
- جمع بندی و بیان نظریۀ مختار 156
- اشاره 157
- مبحث سوم: ادله جواز تغییر جنسیت در خنثای غیر مشکل 157
- گفتار اول: جواز یا عدم جواز تغییر جنسیت در خنثای انثی 160
- اشاره 160
- بند اول: تبدیل خنثای انثی به زن کامل 160
- بند دوم: تبدیل خنثای انثی به مرد 162
- گفتار دوم: جواز یا عدم جواز تغییر جنسیت در خنثای مذکر 166
- جمع بندی و بیان نظریۀ مختار 168
- اشاره 169
- مبحث اول: بطلان و حرمت تغییر جنسیت ظاهری 170
- مبحث دوم: انجام تکالیف براساس جنسیت واقعی 171
- مبحث سوّم: جواز یا وجوب عمل جراحی برای کشف واقع 172
- جمع بندی و بیان نظریۀ مختار 176
- اشاره 176
- مبحث چهارم: تکلیف شرعی قبل از عمل 176
- اشاره 179
- مبحث اول: جواز یا عدم جواز تغییر جنسیت در افراد سالم 179
- اشاره 180
- اشاره 180
- مبحث دوم: جواز یا عدم جواز تغییر جنسیت در تراجنسیتی (ترانس سکشوال یا خنثای روانی) 180
- گفتار اول: ادلۀ موافقین تغییر جنسیت 180
- بند اول: دیدگاه امام خمینی(ره) در جواز تغییر جنسیت 181
- بند دوم: ادلۀ موافقین تغییر جنسیت 185
- گفتار دوم: ادله مخالفین تغییر جنسیت 196
- اشاره 196
- بند اول: نظرات مخالفین تغییر جنسیت 196
- بند دوم: ادلۀ مخالفین تغییر جنسیت 199
- اشاره 233
- مبحث اول: دیدگاه فقیهان شیعه در تغییر جنسیت حیوانات 234
- مبحث دوم: دیدگاه فقیهان اهل سنت در تغییر جنسیت حیوانات 235
- گفتار اول: روایات اسلامی در بحث اخته کردن حیوانات 236
- مبحث سوم: بررسی و تحلیل 236
- گفتار دوم: جواز تغییر جنسیت حیوانات 237
- اشاره 239
- طرح بحث 241
- اشاره 244
- مبحث اول: بقاء یا عدم بقای ازدواج در تغییر جنسیت مرد یا زن به جنس مخالف 244
- گفتار اول: وضعیت ازدواج در تغییر جنسیت مرد به زن 245
- گفتار دوم: وضعیت ازدواج در تغییر جنسیت زن به مرد 246
- گفتار سوم: تغییر جنسیت زوجین به صورت غیر همزمان (غیر مقارن) 246
- گفتار چهارم: تغییر جنسیت زوجین به صورت همزمان (مقارن) 247
- گفتار پنجم: دیدگاه امام خمینی در مورد تغییر جنسیت همزمان 250
- اشاره 251
- گفتار ششم: دیدگاه مراجع تقلید و فقیهان اسلامی دربارۀ تأثیر تغییر جنسیت زن و شوهر بر ازدواج 251
- جمع بندی و بیان نظریه مختار 256
- مبحث دوم: وضعیت ازدواج پس از تغییر جنسیت خنثای مشکل 258
- مبحث سوم: وضعیت ازدواج پس از تغییر جنسیت خنثای غیر مشکل 259
- مبحث چهارم: وضعیت ازدواج پس از تغییر جنسیت مرد یا زن به خنثی 260
- طرح بحث: 263
- گفتار اول: تبدیل مرد به زن: بطلان نکاح و سقوط نفقه 264
- مبحث اول: تغییر جنسیت و مسألۀ نفقۀ زوجه در عقد دائم 264
- اشاره 264
- گفتار دوم: تبدیل زن به مرد: بطلان ازدواج و سقوط نفقه 265
- گفتار سوم: تبدیل مرد به خنثای مشکل: بقای ازدواج و استمرار وجوب نفقه 265
- گفتار چهارم: تبدیل زن به خنثای مشکل: بقای ازدواج و استمرار وجوب نفقه 266
- گفتار پنجم: تبدیل مرد به خنثای غیرمشکل 266
- گفتار هفتم: تبدیل خنثای غیر مشکل (مذکر) 267
- گفتار هشتم: تبدیل خنثای غیرمشکل(مؤنث) 267
- اشاره 269
- مبحث دوم: تغییر جنسیت و مسألۀ نفقه در عقد موقت 269
- جمع بندی و بین نظریه مختار 270
- گفتار دوم: اشتراط نفقه در عقد موقت 270
- طرح بحث 273
- اشاره 273
- مبحث اول: تغییر جنسیت و مسأله مهریه زوجه در عقد دائم 273
- گفتار اول: عدم وجوب پرداخت مهریه مطلقا 274
- گفتار دوم: وجوب پرداخت مهریه مطلقا 276
- گفتار سوم: وجوب پرداخت کل مهر در صورت نزدیکی و تنصیف در غیر نزدیکی 283
- گفتار چهارم: سقوط مهریه در صورت عدم کسب اجازۀ زوجه از زوج 285
- اشاره 285
- مبحث دوم: تغییر جنسیت و مسألۀ مهریه در عقد موقت 287
- جمع بندی و بیان نظریه مختار 287
- اشاره 287
- اشاره 288
- گفتار اول: تغییر جنسیت زوج در عقد موقت و مسألۀ مهریه 288
- گفتار دوم: تغییر جنسیت زوجه در عقد موقت و مسألۀ مهریه 288
- جمع بندی و بیان نظریۀ مختار 290
- طرح بحث 291
- مبحث اول: تغییر جنسیت زوجه و مسألۀ عدّه 292
- مبحث دوّم: تغییر جنسیت زوج (شوهر) و مسألۀ عِدّه 293
- مبحث سوم: تغییر جنسیت زوجه در زمان عده 294
- مبحث چهارم: بررسی و تحلیل چند فتوای فقهی در بحث «تغییر جنسیت و عِدّه» 296
- اشاره 296
- جمع بندی و بیان نظریۀ مختار 297
- اشاره 299
- اشاره 301
- مبحث اول: تغییر جنسیت برادر یا خواهر 302
- اشاره 302
- گفتار دوم: تغییر جنسیت دو برادر 303
- گفتار سوم: تغییر جنسیت دو خواهر 303
- مبحث دوم: تغییر جنسیت عمو و عمه 303
- اشاره 304
- مبحث چهارم: تغییر جنسیت پدر یا مادر 304
- مبحث سوم: تغییر جنسیت دایی و خاله 304
- دلیل دوم: صدق عنوان پدر و مادر براساس زمان انعقاد نطفه 306
- مبحث پنجم: تغییر جنسیت پدر بزرگ و مادر بزرگ و عناوین نسبی 307
- جمع بندی و بیان نظریه مختار 307
- اشاره 307
- مبحث اول: تغییر جنسیت و مسألۀ نفقۀ فرزندان 309
- اشاره 309
- اشاره 309
- گفتار اول: تغییر جنسیت پدر و مسألۀ نفقۀ فرزندان 310
- گفتار دوم: تغییر جنسیت مادر و مسألۀ نفقۀ فرزندان 312
- اشاره 312
- حالت اول: تغییر جنسیت مادر با وجود پدر یا جد پدری 312
- حالت دوم: تغییر جنسیت مادر با نبود پدر و جد پدری 313
- اشاره 314
- مبحث دوّم: تغییر جنسیت و مسألۀ نفقۀ والدین 314
- جمع بندی و بیان نظریه مختار 315
- اشاره 317
- اشاره 317
- مبحث اول: تغییر جنسیت و مسألۀ ولایت و سرپرستی کودکان 317
- گفتار اول: تغییر جنسیت مادر و مسألۀ ولایت و سرپرستی کودکان 318
- اشاره 318
- دلیل دوم: معنای پدر از نظر شرعی 319
- گفتار دوم: تغییر جنسیت پدر و مسألۀ ولایت و سرپرستی کودکان 320
- اشاره 320
- دیدگاه اول: تغییر جنسیت پدر موجب سقوط ولایت وی است 320
- مبحث دوم: تغییر جنسیت و مسألۀ حضانت کودکان 322
- دیدگاه دوم: تغییر جنسیت پدر، تأثیری در ولایت وی ندارد 322
- اشاره 322
- گفتار اول: تغییر جنسیت مادر و مسألۀ حضانت کودکان 323
- گفتار دوم: تغییر جنسیت پدر و مسألۀ حضانت کودکان 324
- اشاره 324
- جمع بندی و بیان نظریه مختار 325
- اشاره 327
- اشاره 327
- مبحث اول: ارث بردن فرد تغییر جنس داده از والدین خودش 327
- گفتار دوم: تغییر جنسیت بعد از فوت یکی از والدین 329
- مبحث دوم: ارث بردن والدین تغییر جنس داده از فرزند خویش 330
- گفتار اول: والدین تغییر جنسیت داده از فرزند ارث نمی برند 330
- اشاره 330
- اشاره 331
- گفتار دوّم: پدر تغییر جنس داده و مادر تغییر جنس داده ارث می برد. 331
- دلیل اول: ثبوت ارث به دلیل قرابت و خویشاوندی 331
- دلیل دوم: ثبوت ارث به دلیل اولی الارحام 332
- دلیل سوم: استمرار قرابت نسبی پس از تغییر جنسیت پدر یا مادر 333
- گفتار سوم: پدر تغییر جنس داده و مادر تغییر جنس داده ارث می برند 336
- اشاره 339
- 1. نتیجه گیری 339
- الف) توجه فقیهان شیعه به بحث تغییر جنسیت 339
- ب) اهمیت بحث مشروعیت و یا عدم مشروعیت تغییر جنسیت 340
- ج) اهمیت بحث تغییر در خلقت خدا 340
- د) جایگاه ویژه تغییر جنسیت در حقوق ایران 341
- ه( ارتباط تغییر جنسیت با بیماران جسمی و روحی 341
- 2. پاسخ به پرسش های اصلی تحقیق 342
- اشاره 348
- 3. مشکلات تحقیق 348
- ب) تغییر جنسیت به عنوان موضوع نوپیدا 348
- الف) کمبود منابع 348
- الف) ضرورت شناخت ابعاد مختلف تغییر جنسیت 349
- 4. پیشنهادات 349
- ب) ضرورت تدوین قانون یا آیین نامه مربوط به تغییر جنسیت 350
- ج) ضرورت پیشنهاد عناوین و موضوعات مرتبط 350
- ه( ضرورت کار میدانی 351
- د) تشکیل نشست های علمی ویژه 351
- اشاره 353
- گزارش میدانی اول: گزارشی از یک مطب تغییر جنسیت 355
- گزارش میدانی دوم: چند گفت و گوی دیگر 362
- 1. اولین تغییر جنسیت در ایران 369
- 2. اولین تغییر جنسیت در انگلستان 370
- 3. اولین تغییر جنسیت در آمریکا 375
- 4. اولین تغییر جنسیت در مصر 376
- اشاره 397
- فتاوی امام خمینی(ره) دربارۀ تغییر جنسیت 397
- دیدگاه آیت الله شیخ محمد علی اراکی دربارۀ تغییر جنسیت 402
- دیدگاه آیت الله سید محمد رضا گلپایگانی دربار تغییر جنسیت 403
- دیدگاه آیت الله سید ابوالقاسم خوئی دربارۀ تغییر جنسیت 403
- دیدگاه آیت الله محمد فاضل لنکرانی دربار تغییر جنسیت 404
- دیدگاه آیت الله محمدتقی بهجت دربارۀ تغییر جنسیت 411
- دیدگاه آیت الله میرزا جواد تبریزی دربارۀ تغییر جنسیت 412
- دیدگاه آیت الله سید علی سیستانی دربارۀ تغییر جنسیت 413
- دیدگاه آیت الله سید علی خامنه ای درباره تغییر جنسیت 415
- دیدگاه آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی دربار تغییر جنسیت 417
- دیدگاه آیت الله حسین علی منتظری دربار تغییر جنسیت 421
- دیدگاه آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی دربار تغییر جنسیت 427
- دیدگاه آیت الله ناصر مکارم شیرازی دربار تغییر جنسیت 432
- دیدگاه آیت الله شیخ یوسف صانعی دربار تغییر جنسیت 438
- دیدگاه آیت الله حسین نوری همدانی 441
- دیدگاه آیت الله سید یوسف مدنی تبریزی در احکام مربوط به تغییر جنسیت 442
- دیدگاه آیت الله سید محسن خرازی دربارۀ تغییر جنسیت 447
- دیدگاه آیت الله محمد مؤمن دربار تغییر جنسیت 448
ص:60
1- (1) بهرام میرجلالی؛ بیماری ترانسکسوالیته را بیشتر بشناسیم (روان دگر جنسی)، یادداشت کوتاه، ص 2.
2- (2) فرامرز گودرزی، پزشکی قانونی، ص 612.
می افتد، بحث فقهی دربارۀ آن بی مورد است.
آن چه به دست بشر اتفاق می افتد و از گذشته تاکنون معمول بوده است، خِصا یا اخته کردن حیوانات حلال گوشت بوده است. هدف از این کار، بهبود و افزایش حیوانات حلال گوشت، مانند گوسفند است. در مباحث آینده در مورد جواز یا عدم جوازِ اخته کردن و تغییر جنسیت حیوانات سخن خواهیم گفت.
موضوع تغییر جنسیت به عنوان یک پدیدۀ نو و جدید در ماهیان آزاد نیز مشاهده شده است. بنا به گزارش «جیمز ناگلر»(1) زیست شناس تکوینی از دانشگاه آیداهو، ماهی های آزاد شنوک، بزرگ ترین ماهی های آزاد اقیانوس آرام، سالانه، اقیانوس آرام را به قصد سفر به رودخانه های محل تولد خود ترک کرده و در خلاف جهت رودخانه شنا می کنند. این ماهی های 6-4 ساله معمولاً پس از رسیدن به رودخانه، در آن جا تخم ریزی کرده و سپس می میرند. طبق جدیدترین مطالعات انجام شده، ماهی های ماده یکی از بزرگ ترین جمعیت های تولیدمثل کنندۀ ایالت واشنگتن، تغییر جنسیت داده و زندگی خود را به عنوان ماهی های نر آغاز می کنند.
از نظر زیست شناسی این مسأله کاملاً غیر عادی است و «ناگلر» اعلام کرد که تعدادی از آلاینده ها قادرند جنسیت جنین یا نوزدان نر ماهی های شنوک را به ماهی هایی تغییر دهند که ظاهراً نر هستند، ولی در واقع همانند یک ماهی ماده عمل می کنند....(2) در روزنامۀ همشهری در خصوص تغییر جنسیت قورباغه ها چنین آمده است:
«هم چنین دانشمندان فهمیده اند که آلاینده های صنعتی می تواند باعث تغییر جنسیت قورباغه شود. پنجاه نفر از پژوهشگران زیست محیطی در پروژه ای 370 میلیون دلاری، با این هدف که تمام گونه های قورباغه از خطر انقراض در اثر شهرسازی، افزایش گرمایش زمین و آلودگی صنعتی محافظت شوند، کارشان را شروع کردند.