تغییر جنسیت از منظر فقهی و حقوقی صفحه 431

ص:448

دیدگاه کلی آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی

آن چه در شرع وارد شده است، احکام زن و مرد است و اما شناخت زن، مرد به عرف واگذار شده است و چیزی در این باره گفته نشده است، در عرف هم زن به کسانی گفته می شود که اندام های زنانه داشته باشد، مانند صورت و سینه و باسن و رحم و تخمدان و لوله؛ و مرد به کسانی گفته می شود که اندام و اعضاء مردانه داشته باشند، مانند ریش و سبیل و سینه و بیضه و آلت تناسلی.

ولی علم برای زن و مرد خصوصیت دیگری بیان می دارد، کروموزومی xx 46 را برای زن و کروموزومی xy 46 را برای مرد مشخص می کند، خواه اندام زنانه داشته باشد یا به سبب بیماری فاقد بعضی از اعضا و اندام زنانه باشد و هم چنین مرد.

بحث در این است که آیا در شناخت زن و مرد باید تابع عرف شد - آن که ظاهر و اندام زنانه دارد زن و آن که ظاهر و اندام مردانه دارد مرد گفته شود - با تابع نظر علم، آن که کروموزوم مرد دارد مرد و آن که کروموزوم زن را دارد زن محسوب می شود. هر کدام باشد نظر شرع روشن است. حقیقت این است که باید نظریۀ علمی را پذیرفت و عرف را در تعیین مصداق تخطئه کرد. بنابراین، مبنا حکم ازدواج و حاملگی وحرمت نظر روشن می شود. برای مرد شوهر کردن حرام است و برای زن جایز. قرار دادن نطفه در رحم موجود در بدن این مرد مانند قرار دادن نطفه است در محفظه خارج، همان حکم را دارد و آن با ملاحظۀ شرایط جایز است، این هم طبعاً جایز است و این مرد نه پدر این بچه به حساب می آید و نه مادر او.

اگر تشخیص داده شد که زن است، ولی ظاهری مردانه دارد. حکم مرد را پیدا نمی کند و نمی تواند زن بگیرد. در محرمیت هم حکم زن را دارد. ولی کلام در تشخیص است؛ زیرا علم که نمی گوید: این زن است یا مرد. علم (همین) قدر می گوید: این شخص این کروموزوم را دارد و این غالبا در زن ها موجود است، ولی این که این شخص با وجود ظاهر کاملا مردانه و داشتن زن و بچه، زن است یا مرد، از چهارچوب علم بیرون است؛ چون احتمال داده می شود آن کروموزوم که از مختصات مؤنث است ندرتاً در مرد هم وجود داشته باشد. به جای این که بگوییم: این ماهیتاً زن است و در