تغییر جنسیت از منظر فقهی و حقوقی صفحه 90

ص:107

1- (1) محمد بن محمد (شیخ مفید)، ارشاد، ج 1، ص 213.
2- (2) به نقل از: میرزا حسن بجنوردی، القواعد الفقهیه، ج 2، ص 59.
3- (3) به نقل از: محمد حسن نجفی، جواهر الکلام، ج 39، ص 283-284.
4- (4) به نقل از: روح الله خمینی، تحریرالوسیله، ترجمه محمد باقر موسوی همدانی، ج 4، ص 234-235.
5- (5) به نقل از: علی مشکینی، مصطلحات الفقه، ص 233.
6- (6) محمد حسن نجفی، جواهر الکلام، ج 39، ص 285-286.
7- (7) محمد مؤمن قمی، کلمات سدیده فی مسائل جدیده، ص 107؛ مجله فقه اهل بیت (فارسی)، سال 2 (پاییز 75)، ش 7، ص 94.

حجت الاسلام دکتر عبدالکریم بی آزارشیرازی، با تحقیقی که در این زمینه به عمل آورده اند، این حدیث را جعلی می دانند.(1) نیز آیت الله سید حسن مرعشی در صحت مضمون آن تردید دارند.(2) ج) اساساً عده ای از فقیهان، این روایت را ضعیف دانسته و درسند روایت اشکال می کنند. آیت الله میرزا حسن بجنوردی می گوید:

روایت ضعیف است و مشهور فقها از عمل و فتوا براساس آن روایت، اعراض کرده اند، ادعای اجماع، با وجود مخالفت مشهور، از غرابت خالی نیست. (3)محقق حلی، صاحب کتاب «شرایع الاسلام» بعد از نقل روایت فوق می گوید:

روایت ضعیف است و اجماع - ادعایی - را به دست نیاوردیم.(4) با توجه به آن چه گذشت، اگر فرضاً بپذیریم که یک فرد هم نقش زن را ایفا کند و هم نقش مرد را ایفا کند، تفاوت دنده ها میان زن و مرد قابل پذیرش نیست، چه این که، علم پزشکی، به وضوح تساوی دنده ها را بیان می کند. با این حال، فرازهای آغازین روایت، که ملاک جنسیت را براساس مجرای بول بیان می کند، مورد پذیرش است؛ چون چنین مضمونی، در روایت های متعدد دیگر، مورد تأکید قرار گرفته است؛ بنابراین، این فرد اگر از مجرای زنانه بول کند زن است، و گرنه مرد است. این مطلب، بارها از زبان حضرت امیرمؤمنان(علیه السلام) نقل شده است:

اِنَّ علیاً کانَ یقولُ: الخنثی یوّرث مِن حیثُ یبولُ....(5)

امام علی(علیه السلام) پیوسته می فرمود: میراث خنثی بر اساس مجرای بول تعیین می شود.