تار و پود عاشقی : چگونگی تعامل همسران با یکدیگر، خانواده ها، خویشاوندان و دوستان صفحه 174

رفق و مدارا

جلوۀ دیگر رحمت، رفق و مداراست. وقتی انسان در معاشرت های اجتماعی در مقابل رفتار برخی افراد با ملایمت برخورد می کند و در قبال بعضی از اعمال آن ها مدارا به خرج می دهد، به این ملایمت و مدارا «رفق» می گویند.(1) وقتی که اوضاع بر وفق مراد است، رفق و مدارا معنا پیدا نمی کند. مهم این است که بسنجید آیا در موقعیت های ناگوار و مخالف طبعتان، می توانید چنین حالتی از خود بروز دهید یا خیر؟

اهمیت مدارا به قدری است که پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده اند: «ما انبیای الهی همان طور که مأمور به انجام واجبات هستیم، مأمور به تسامح با مردمان نیز هستیم.»(2) بعضی از افراد در مسائل خانوادگی و فامیلی و اجتماعی، انتظار دارند که اطرافیان همچون آن ها بیندیشند و رفتار کنند؛ درحالی که حتی در یک خانواده، افراد متفاوت هستند و عقاید و ظرفیت هایی مختلف دارند. در این مواقع، باید به گونه ای رفتار کنیم که تا حد ممکن و مجاز، حتی حفظ حریم های شرعی، زمینۀ اختلاف و تنش نشود و بتوانیم با اخلاق خوش و مدارا دیگران را جذب کنیم. رمز موفقیت رسول مکرم اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در رسالت همین ملایمتشان با دیگران بوده است و اگر اهل مدارا و نرمی نبودند، مردم از اطراف ایشان می گریختند.(3)

1- رفق یعنی لطف و نقطۀ مقابل «عُنف» است و در کتب روایی به معنای نرم خویی، رأفت، ترک زور و خشونت آمده است (سیدمرتضی حسینی واسطی زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج13، ص167؛ محمدباقر مجلسی، مرآه العقول فی شرح اخبار آل الرسول، ج8، ص233).
2- محمدبن یعقوب کلینی رازی، الاصول من الکافی، ج3، ص304.
3- نک: «فَبِما رَحْمَهٍ مِنَ اللهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظّاً غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حوْلِکَ...» (آل عمران، 159).