- مقدمه 1
- واژه و تاریخچه شطرنج 5
- اشاره 5
- واژه شطرنج 7
- تاریخچه ی پیدایش شطرنج 8
- تاریخ شطرنج در اسلام 9
- ساسانیان 9
- شطرنج از دیدگاه قرآن کریم 13
- شطرنج از دیدگاه روایات 19
- حکم بازی با شطرنج 31
- شطرنج از دیدگاه شطرنج بازان 33
- روان شناسی شطرنج 35
- عاقبت شطرنج باز 38
- حرام بودن شطرنج 43
- از راه برهان و منطق (شکل اول) 43
- شطرنج در زمان قدیم و جدید 45
- احادیث شطرنج به زمان ما هم ارتباط دارد 47
- احکام مربوط به قمار 49
- فتاوی مراجع تقلید درباره ی شطرنج 53
- فتوای امام خمینی (ره) درباره ی شطرنج 57
- پاسخ امام1 به دو سؤال فقهی 58
- رنج شطرنج 62
- نتیجه ی بحث 65
ص:16
1- راز شطرنج،ص18
2- کارنامه اردشیر بابکان،ترجمه صادق هدایت،ص173
ساسانیان
موری، محقق بزرگ انگلیسی نظریه ای در این باره دارد که به عنوان حسن ختام در انتهای فصلی از کتاب تاریخش که به شطرنج دوره ی ساسانیان اختصاص داده شده، نگاشته شده است.(1)
تاریخ شطرنج در اسلام
در دوره ی اسلامی شطرنج در دربار خلفا، خاصه خلفای عباسی رواج زیادی پیدا کرد. ابتدا در زمان دوّمین خلیفه ی عباسی، ابو جعفر منصور و بعد از منصور در سال 158 قمری پسرش المهدی و بعد از او با روی کار آمدن هارون پنجمین خلیفه عباسی در سال 170 قمری شطرنج گسترش چشمگیری پیدا کرد، به طوری که در عهد وی برای استادان شطرنج مقرری هم معلوم کرده بودند. زندگانی شخصی وی نیز خالی از شطرنج نبود،(2) چنان که بازی او با همسرش زبیده، مادر امین، و همبستری او با کنیز مطبخی و به وجود آمدن مامون این مطلب را تائید می کند.
صاحب منتخب التواریخ می نویسد:
یک روز مامون، زبیده، مادر امین را دید که لبهایش تکان می خورد و چیزی می گوید.
مامون گفت: ای مادر، آیا مرا نفرین می کنی چون پسرت محمد امین را کشته ام؟