احکام پزشکی مطابق با فتاوای حضرت آیت‌الله‌العظمی مکارم‌شیرازی صفحه 161

غسل کند، و در مواردی که ضرر دارد تیمّم جایز است، ولی وضو را نیز احتیاطاً بگیرد. این در صورتی است که ذرّات منی در بول مستهلک نشود، ولی اگر مستهلک شود احتیاج به غسل نیست. همچنین اگر شک داشته باشد که آن ذرّات منی است یا رطوبتهای چسبنده دیگر، که احیاناً از انسان دفع می‌شود، غسل ندارد.

سؤال 511- کسی که مبتلا به مرضی است که نمی‌تواند از خروج باد جلوگیری کند، و وضو گرفتن هم برایش ضرر دارد، آیا باید در محلی (مثلًا روی سنگ) نماز بخواند تا بتواند بعد از اینکه چیزی از او خارج شد تیمّم کند و نماز را ادامه دهد؟

جواب: اگر تجدید تیمّم در وسط نماز برای او میسّر باشد بی آنکه منافی نماز بجا آورد، این کار لازم است. مگر اینکه تکرار آن باعث عسر و حرج گردد، که در این صورت واجب نیست.

6. احکام نماز

اشاره

الف) وقت نماز

سؤال 512- جهت معالجه به یکی از شهرهای «آلمان»، که در 75 کیلومتری «فرانکفورت» می‌باشد، رفتم. چون هوا ابری و مه آلود بود، تشخیص طلوع و غروب آفتاب امکان نداشت، یک مسجد که مربوط به برادران اهل تسنّن ترکیه بود، پیدا نمودم. کسی جز امام مسجد در آنجا نبود، اوقات شرعی را از او سؤال کردم. ایشان تقویم دیواری که اوقات نماز هر روز زیر آن نوشته شده بود را به من داد، مطابق آن نماز صبح و ظهر را بجا آوردم، ولی نماز مغرب و عشا را ده دقیقه بعد از زمان تقویم انجام دادم، تا اینکه در تاریخ 13/ 6/ 76 روزنامه