بررسی طرق فرار از ربا صفحه 30

نتیجه این که در مسئله حیله‌های فرار از ربا چهار نظریّه وجود دارد؛ که شرح آن گذشت و به عقیده ما نظریّه چهارم از همه به واقعیّت نزدیکتر است.

توضیح این که: یکی از شرایط صحّت معاملات، داشتن قصد جدّی است، و هر جا صورت‌سازی باشد از درجه اعتبار ساقط است، در موارد حیل ده گانه بالا، در پاره‌ای از موارد، براستی قصد جدّی در کار نیست، بنابر این موارد مزبور راهگشای مشکل ربا نیست، ولی در مواردی قصد جدّی کاملا ممکن است، در چنین مواردی راهگشاست.

4 دلایل نظریّات چهارگانه در باب حیل ربا

اشاره

بعد از روشن شدن نظرات و فتاوای فقها در مورد راههای فرار از ربا، باید به سراغ دلیل یا دلیلهای آنها برویم، تا روشن شود دلیل کدام یک از چهار نظر فوق، قوی‌تر است، و اشکال بقیّه کدام است.

ادلّه قول اوّل‌

اشاره

طرفداران نظریّه اوّل، که همان نظریّه مشهور فقها است و ناظر به جواز تمام حیله‌های فرار از رباست، عمدتا برای عقیده خویش به دو دلیل استناد جسته‌اند:

دلیل اول تمسّک به قواعد، عمومات و اطلاقات ادلّه معاملات.

اشاره

هنگامی که به حیله‌ها نگاه می‌کنیم، ظواهر قوانین شرع در آن حفظ شده است، بنابر این چه مانعی دارد که انسان مسلمان از حرام به سوی حلال فرار کند؛ مثل این که خداوند به ما دستور داده است از