پرشکوه‌ترین مراسم عبادت و قربانی صفحه 1

[اهداء]

مراسم حج در حقیقت یک دوره کامل از صحنه‌های مبارزات ابراهیم و منزلگاههای توحید و بندگی و فداکاری و اخلاص را در خاطره‌ها مجسم می‌سازد. اگر مسلمانان به هنگام انجام این مناسک به روح و اسرار آن واقف باشند و به جنبه‌های مختلف «سمبولیک» آن بیندیشند، یک کلاس بزرگ تربیتی و یک دوره کامل خداشناسی و پیامبرشناسی و انسان‌شناسی است.

آیةالله العظمی مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 1 ص 540

مقدمه‌

«وَ ارِنا مَناسِکَنا وَ تُبْ عَلَیْنا انَّکَ انْتَ التَّوابٌ الرِّحیم «1»؛

پروردگارا! مناسک ما را به ما ارائه فرما و توبه و بازگشت ما را بپذیر که تو توبه‌پذیر و مهربانی.»

مَناسِک، جمع مَنْسَکْ اسم زمان و مکان، نُسک به معنای عبادت است، عبادتی همردیف نماز که مایه قرب انسان به خدا است:

«قُل انَّ صَلَاتِی وَ نُسُکِی وَ مَحْیایَ وَ مَماتِی لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ «2»؛

بگو: نماز و عبادتم و زندگیم و مرگم برای خدای رب العالمین است.»

قرآن قربانگاه را که محل قرب به خدا بوسیله ذبح، و خوردن از روزی خدا و اعطاء به فقرا و میهمانان خداست، منسک نامیده است:

«وَ لِکُلِّ امَّةٍ جَعَلْنا مَنْسَکَاً لِیَذْکُرُواْ اسْمَ اللَّهِ عَلی ما رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِیمَةِ الْانْعامِ «3».

و برای هر امّتی قربانگاهی قرار دادیم تا نام خدا را بر چهارپایانی که قربانی می‌کنند یاد کنند.»

و مناسک به معنای پایگاههای عبادتی است که مراسم حج در آنجا انجام می‌شود، و به خود اعمال حج نیز مناسک گفته می‌شود «4»:

«فَاذا قَضَیْتُمْ مَناسِکَکُمْ «5»؛

وقتی اعمال حج خود را به بجا آوردید»

همچنانکه مفرد آن مَنْسَک، در خصوص عمل قربانی به کار رفته است هرچند که مفهوم آن عام است: وَ لِکُلِّ امَّةٍ جَعَلْنا مَنْسَکَاً «6»

و یا واژه نُسُک با اینکه به معنای مطلق