پرشکوه‌ترین مراسم عبادت و قربانی صفحه 11

ص: 28

تبدیل به خاص شده است، یعنی آن دسته از مردم که استطاعت و توانایی دارند.

2- کلمه الناس و مَنِ اسْتَطاعَ، مردان و زنان و خنثاها را در بر می‌گیرد.

3- بدیهی است که فرمان حج شامل افراد عاقل می‌شود چون از نظر عقل شرط خطاب فهم است و افرادی را که فاقد ادراک هستند در بر نمی‌گیرد، و در حدیث پیامبر صلی الله علیه و آله: از سه دسته تکلیف برداشته شده است: الف: کودک تابه هنگام بلوغ.

ب: دیوانه تا هنگام به عقل آمدن. ج: خواب تا به هنگام بیداری. «1»

2- استطاعت و گستره آن‌

4- استطاعت شامل موارد زیر می‌شود:

الف: استطاعت زمانی.

ب: استطاعت بدنی

ج: استطاعت مالی

د: استطاعت طریقی

بنابراین بر کسی که فاقد هر یک از توانائی‌های فوق باشد، حج واجب نخواهد بود.

5- لازم نیست که شخص مالک هزینه سفر باشد بلکه امکان بهره‌برداری از آن کافی است، بنابراین اگر کسی هزینه سفر حج را به وی ببخشد، مستطیع محسوب می‌شود مگر اینکه قبول آن مستلزم منّت و هتک حرمت او باشد.

آیةالله العظمی مکارم، مناسک حج، 27