پرشکوه‌ترین مراسم عبادت و قربانی صفحه 25

ص: 50

بنابراین برای ورود به حریم امن الهی چه در نماز و چه در حج و عمره باید بدن و لباس خود را از هرگونه آلودگی به خون بر حذر داشت، و با دامنی پاک و قلبی مهربان به سوی خدا گام برداشت تا به مقام قرب و خلافت الهی نائل گردیم.

د. حفاظت محیط زیست از فساد و تخریب‌

اشاره

وَ اذْ قالَ ابْراهیمُ: رَبِّ اجْعَلْ هَذَا بَلَداً آمِنَا وَ ارْزُقْ اهْلَهُ مِنَ الَّثمَراتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْأَخِرِ قالَ وَ مَنْ کَفَرَ فَامَتِّعُهُ قَلِیْلًا ثُمَّ أَضْطَرُّهُ الی عَذابِ النَّارِ وَ بِئْسَ المَصیر. «1»

و به یاد آور آنگاه که ابراهیم گفت: پروردگارا! این سرزمین را شهر امنی قرار ده و اهل آنرا از ثمرات (محصولات کشاورزی) روزی بخش، کسانی که به خدا و روز واپسین ایمان آورده‌اند، خداوند فرمود: من گذشته از افراد با ایمان حتی کفرپیشگان را نیز، از رزق این جهان که روزی اندکی است بهره‌مند می‌سازم سپس کفرپیشه را به عذاب آتش (که نتیجه کفر اوست) دچار می‌سازم و چه بد جایگاهی است.

این آیه بر ایمنی شهر و اهالی آن دلالت دارد امّا چون صفت «آمناً» به شهر نسبت داده شده، این امنیّت شامل حیوانات و درختان و گیاهان و به طور کلّی حفاظت محیط زیست می‌شود.

در این‌باره آیةالله العظمی مکارم چنین می‌فرمایند:

«جالب اینکه ابراهیم علیه السلام نخست تقاضای «امنیت» و سپس تقاضای «مواهب اقتصادی» می‌کند و این خود اشاره‌ای است به این حقیقت که تا امنیت در شهر یا کشوری حکمفرما نباشد، فراهم کردن یک اقتصاد سالم

ممکن نیست».

تفسیر نمونه، ج 1، ص 452.

در این راستا موارد زیر جزء محرمات احرام به حجاج آموزش داده می‌شود:

12- کندن درخت یا بوته یا علفی که در حرم روئیده است. «1»

13- کشتن حشرات و جنبندگان مگر اینکه مایه آزار او شوند یا حیوانات موذی و خطرناک مثل مار و عقرب «2»

باشد که به هنگام بازگشت، در حفظ امنیت و محیط زیست خود بکوشیم.

و در همین سوره بقره ضمن آیات مناسک حج، به طور کلی می‌آموزیم که تخریب محیط زیست نابود کردن کشاورزی و دام (حرث و نسل) کار مفسدین و اهل دوزخ است که: وَ اذا تَوَلّی سَعَی فِی الْأرْضِ لِیُفْسِدَ فَیْها وَ یُهْلِکَ الْحَرْثَ وَ النَّسْلَ وَ اللَّهُ لا یُحِبُّ الْفِسادَ. «3»

14- تقوی از شکار و کشتن و خوردن آن‌

«یا ایُّهَا الَّذینَ آمَنُو لا تَقْتُلُواْ الصِّیْدَ وَ انْتُمْ حُرُمٌ وَ مَنْ قَتَلَهُ مِنْکُمْ مُتَعَمِّدَاً فَجَزاءٌ مِثْلُ ما قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ. یَحْکُمُ بِهِ ذَوا عَدْلٍ مِنْکُمْ هَدْیاً بالِغَ الْکَعْبَةِ اوْ کَفّارَةٌ طَعامُ مَساکِیْنَ او عَدْلُ ذَلِک صِیامَاً لِیَذُوقَ وَبالَ أَمْرِهِ «4»؛

ای مؤمنان در حالی که محرم هستید شکار را نکشید و هر کس از شما عمداً آنرا بکشد بر اوست که به کیفر این کار نظیر آنچه کشته است از چهارپایان که دو عادل از شما به همانندی آن حکم دهند پیرامون کعبه قربانی کنند، یا باید کفّاره‌ای بدهد طعام مساکین یا برابر آن روزه بگیرد، تا کیفر کار خود را بچشد».

مقداد سیوری در تفسیر آیه فوق می‌نویسد: صید در هر احرام خواه احرام حج یا احرام عمره،

خواه حج واجب یا مستحب، حرام است.

کفّاره کشتن صید، یک قربانی مشابه است که خود یا قیمت معادل آن صرف اطعام شصت مسکین می‌شود و اگر تنگدست بود به اندازه هر یک، یک روز روزه می‌گیرد.» «5»