پرشکوه‌ترین مراسم عبادت و قربانی صفحه 36

ص: 77

«وَ کَذَلِکَ نُرِیَ مَلَکُوتُ السَّمَواتِ وَ الْأرْضِ وَ لِیَکُونَ مِن الْمُوقِنینَ «1»؛

و این چنین ملکوت [و حکومت مطلقه الهی بر] آسمانها و زمین را به ابراهیم نشان دادیم تا اهل یقین گردد».

آنچه تغیّر نپذیرد تویی وآنکه نمرده است و نمیرد تویی

ما همه فانی و بقا بس تراست ملک تعالی و تقدّس تراست

خاک به فرمان تو دارد سکون قُبِّه خضرا تو کنی بیستون

عقد پرستش ز تو گیرد نظام جز تو بَرِ هست پرستش حرام

نظامی

دعای عرفه امام حسین علیه السلام نیز بهترین وسیله برای عرفان و شناخت حقتعالی در روز عرفه است.

3- وقوف در مشعر الحرام‌

«فَاذا افَضْتُمْ مِنْ عَرَفات فَاذْکُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَر «1»؛

چون از عرفات [به صحرای مشعر الحرام کوچ کردید، خدای را در مشعر یاد کنید».

حجاج پس از غروب آفتاب، از عرفات رهسپار مشعر الحرام می‌شوند و همچون حضرت ابراهیم علیه السلام با مطالعه ماه و ستارگان شب‌افروز به یاد خدا می‌پردازند

«وَ یَتَفَکَّرُونَ فِی خَلْقِ السَّمواتِ وَ الْأرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هَذَا باطِلًا؛

و در آفرینش آسمانها و زمین می‌اندیشند که پروردگارا اینها را بیهوده نیافریده‌ای».

مقدار رکن در وقوف مشعر میان طلوع فجر و طلوع خورشید به مقداری است که بتوان آنرا توقف نامید.

4- رمی جمره عقبه‌

اشاره

«ثُمَّ افیظُوا مِنْ حَیْثُ افاضَ النَّاس؛

آنگاه از همانجا که مردم باز می‌گردند [به سوی منی بازگردید».

به محض طلوع آفتاب روز دهم سیل حجاج برای نبرد با شیطان به سوی منی سرازیر می‌شوند و هر دسته که با جمره عقبه (سمبل شیطان بزرگ) مواجه می‌شوند، با هفت سنگریزه آن را سنگباران می‌کنند.

از نظر آیةالله العظمی مکارم:

«رمی جمرات (پرتاب سنگریزه به ستونهای سه‌گانه در منی) در طبقه بالا هنگام ازدحام جمعیت مانعی ندارد و کسانی که روز نمی‌توانند رمی کنند شب قبل یا بعد از آن می‌توانند رمی کنند.»

مناسک حج: 177.

درسی از جمرات‌

پوشیده شدن ستونهای جمرات از سنگریزه‌ها به مسلمانان می‌آموزد که اظهار تنفر و انزجار از شیطان و بدیها و نهی از منکر هرچند به اندازه چند سنگریزه کوچک باشد ولی اگر همگانی و توأم با اتفاق و اتحاد باشد می‌تواند بزرگترین دشمن را محو و نابود سازد.

5- قربانی‌

اشاره

وَ الْبُدْنَ جَعَلْناها لَکُمْ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ «1»

پنجمین عمل حج تمتع قربانی است که تفصیل آن در بخش پنجم خواهد آمد.

این عمل در نقش قربانی کردن حضرت ابراهیم و اسماعیل وسیله تقرب و نزدیک شدن به خداست همچنانکه رمی جمرات وسیله‌ای برای دور کردن شیاطین.

با ابراهیم علیه السلام در قربانگاه‌

وَ قالَ انّی ذاهِبٌ الی رَبِّی سَیَهْدِیْنِ، رَبِّ هَبْ لِی مِنَ الصَّالِحینَ، فَبَشَّرْناهُ بِغُلامٍ حَلیمٍ فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْیَ قالَ یا بُنَیَّ! انّی ارَی فِی الْمَنامِ انّی اذْبَحُکَ فَانْظُر ماذا تَرَی؟ قالَ یا ابَتِ افْعَل ما تُؤمَر سَتَجِدُنِی انْشاءَاللَّهُ مِنَ الصَّابِرینَ. فَلَمَّا اسْلَماه وَ تَلَّهُ لِلْجَبین وَ نادَیْنا انْ یا ابْراهِیمُ! قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْیا انَّا کَذلِکَ نَجْزِی الُمحْسِنِیْنَ، انَّ هَذَا لهَوُ الْبَلاءُ الْمُبین. وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظِیْمٍ «2»

حضرت ابراهیم علیه السلام به هنگام مهاجرت از سرزمین شرک و ستاره‌پرستی به سوی خدا و سرزمینهای مقدّس، از خداوند خواست که به او فرزندی شایسته دهد و خداوند او را به نوجوانی حلیم و بردبار بشارت داد. فَبَشِّرْناهُ بِغُلامٍ حَلیمٍ.

این پسر همان اسماعیل بود که در دیگر آیات وی را از صالحین و صابرین و