پرشکوه‌ترین مراسم عبادت و قربانی صفحه 56

ص: 113

چراکه قرآن و روایات و دلیل عقل آن را اثبات کرده است.

آیةالله العظمی مکارم چنین نتیجه می‌گیرند که مسلمانان مجاز نیستند گوشتهای قربانی را در سرزمین منی بر روی زمین بیندازند تا گندیده شود و یا در زیر خاکها مدفون کنند، و وجوب قربانی برای حجاج دلیل بر چنین عملی نمی‌تواند باشد، بلکه اگر نیازمندانی در آن روز و در آن سرزمین پیدا نشوند باید آن را به مناطق دیگر حمل کنند و به مصرف برسانند و این مقتضای جمع میان ادله است.

ایشان می‌افزایند، متأسفانه در عصر ما بسیاری از مسلمانان به حکم اول عمل کرده و حکم دوم را به دست فراموشی سپرده‌اند، و هر سال، هزاران هزار قربانی که گوشتهای آنها می‌تواند تغذیه گروه عظیمی از محرومان را تا مدتی طولانی برطرف گرداند. در آن سرزمین مقدس به وضع بسیار زننده و نامطلوبی نابود می‌شود. و در حال حاضر صحنه قربانگاه در روز عید قربان به قدری زننده و غیر منطقی به نظر می‌رسد که افراد ضعیف الایمان را به تردید در اصل این برنامه می‌اندازد و به دشمنان دستاویز محکمی می‌دهد.

در مورد صور چهارگانه قربانی‌

اگر در روایات اسلامی می‌خوانیم که بیرون بردن گوشت قربانی از سرزمین منی یا از حرم مکه ممنوع است، این مربوط به زمانهایی بوده که مصرف کننده در آنجا به قدر کافی وجود داشته است لذا در روایت صحیح که در منابع معتبر از امام صادق علیه السلام نقل شده چنین می‌خوانیم:

یکی از یاران امام علیه السلام از همین موضوع سئوال کرد. امام فرمود:

«کُنّا نَقُولُ لا یَخْرَجْ مِنْها بِشَئٍ لَحاجَةِ النَّاسِ الَیْهِ، فَامَّا الْیَوْم فَقَد کَثُرَ النَّاس فَلَا بَأسَ بِاخْراجِهِ «1»؛

ما سابقاً دستور می‌دادیم که چیزی از آن را از سرزمین منی بیرون نبرند چراکه مردم به آن نیاز داشتند امّا امروز چون مردم (و قربانیان آن‌ها) فزونی یافته‌اند، بیرون بردن آنها بی‌مانع است».»

این روایت و مانند آن به خوبی ثابت می‌کند که هدف از قربانی برطرف کردن نیازمندی مردم فقیر است و تعیین مکان منی تابع شرایط زمان است تا وقتی که در آن منطقه قابل مصرف است، واجب است که در آنجا به مصرف تعیین شده رساند، امّا وقتی که امکان مصرف قربانی در آن منطقه نیست. نباید آن را برای سوزاندن و خاک کردن رها ساخت. در روایت دیگر امام صادق علیه السلام فرمودند. رسول خدا از خوردن گوشت قربانی و ذخیره کردن آن پس از سه روز نهی کردند چون مردم آن روزگار نیاز داشتند ولی بعد اجازه دادند.

نَهَیَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله عَنْ ادِّخارِ لُحُومِ الْأضاحِی فَوْقَ ثَلَاثَةِ ایَّام مِنْ اهْل حاجَةِ النَّاسِ یَومَئِذٍ فَامَّا الْیَوْمَ فَلا بَأسَ بِهِ. «3»

همچنین در زمانی که گوشت کم بود و مردم نیازمند در آن سرزمین زیاد بودند، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله بنا به روایت امام صادق علیه السلام از بردن گوشتهای قربانی به خارج نهی می‌کردند و آنگاه فرمودند:

«فَامَّا الْیَوْمَ فَقَدْ کَثُرَ اللَّحْم وَ قَلَّ النَّاس، فَلا بَأسِ بِاخْراجِهِ «4»؛ امّا امروز که گوشت فراوان شده و مردم کمترند، مانعی ندارد که گوشتها بیرون برده شوند».