پرشکوه‌ترین مراسم عبادت و قربانی صفحه 70

ص: 134

شود اسراف و تبذیر چون در راه اطاعت فرمان خداست مانعی ندارد.

می‌گوئیم: این مصادره به مطلوب است و فرمان خدا هرگز به چیز ممنوع و حرام تعلق نمی‌گیرد و اطلاقات ادلّه اسراف و تبذیر به قدری محکم و قوی است که شامل تلف کردن کوچکترین چیزی می‌شود چه رسد به ضایع کردن میلیونها رأس از نعمتهای الهی. «1»

3- مفهوم «لا اسراف فی الحج»

در پاره‌ای از روایات آمده که «لا اسْرافَ فِی الْحَجِّ» (در حج اسراف نیست). امام صادق علیه السلام از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل می‌کنند که فرمودند:

«ما مِنْ نَفَقَةٍ احَبُّ الَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ نَفَقَةٍ قَصَد، وَ یُبْغِضُ الإسْرافَ الّا فِی الْحَجِّ وَ الْعُمْرَةِ؛

هیچ هزینه‌ای نزد خدا محبوبتر از هزینه مقتصد (میانه) نیست و خداوند نسبت به اسراف خشمگین است مگر در حج و عمره». «2»

آیةالله العظمی مکارم در این باره می‌فرمایند:

«بدون شک مفهوم اینگونه روایات تضییع مال و رها کردن و سوزاندن و خاک کردن و یا مانند تهیه طعام پنجاه نفر برای ده نفر و دور ریختن بقیه نیست.

بلکه منظور از آن گشاده دستی در تهیه زاد و توشه و خرید هدیه و سوغاتی برای خویشان و دوستان است. شاهد آن اوّلًا اینکه گشاده‌دستی را در برابر اعتدال و میانه‌روی مطرح کرده ثانیاً روایاتی که در آداب سفر عموماً وارد شده، راجع به استحباب بذل و بخشش زاد و توشه سفر «3» و یا روایاتی که در خصوص سفر حج آمده که هدیه حاجی از نفقه حاجی است (هَدِیّةُ الْحَاجِّ مِنْ