بررسی فقهی تلقیح مصنوعی صفحه 150

ص:152

احکام مربوط به نسب، مثل مَحرَمیّت و غیره را نیز بتوان از آن نتیجه گرفت و گفت ولد الزنا به مادرش محرم نیست.

ب. قاعدۀ الولد للفراش

اشاره

در فقه قاعده ای داریم تحت این عنوان که:«الولد للفراش، وللعاهر الحجر».

این قاعده از دو جنبه با بحث ما مرتبط است.

از یک جنبه، مستند کسانی است که برای نسب، مفهومی شرعی قائلند.

از جنبه دیگر، در برخی از شکل های تلقیح مصنوعی، مستند برای تعیین پدر قرار گرفته است.

در اینجا ابتدا مفهوم و مفاد قاعده را به صورت اجمال، مورد بررسی قرار می دهیم، سپس به تناسب، از این دو جنبه بحث خواهیم کرد.

مستندات قاعده الولد للفراش

اشاره

قاعدۀ «الولد للفراش» یکی از قواعد فقهی است که در کتب فریقین - شیعه و سنّی - وارد شده و کلیّات آن مورد اتفاق همۀ فرق اسلامی است. روایات و مستندات آن نیز آن قدر زیاد است که چه بسا اطمینان به تواتر آن می توان کرد. از این روی، برای دریافت بهتر مفهوم و مفاد آن، به بیان برخی از روایت های مربوط به این قاعده می پردازیم.

روایت نخست

هنگامی که معاویه به امیرالمؤمنین علیه السلام اعتراض می کند که چرا از زیاد، نفی پدر کرده ای؟ امیر المؤمنین علیه السلام در جواب معاویه می فرماید: