بررسی فقهی تلقیح مصنوعی صفحه 161

ص:163

بر این اساس، در مسئلۀ تلقیح مصنوعی نیز اگر تخمک زن دیگری را در رحم این زن قرار دادند و شوهر این زن با این زن آمیزش کرد و این زن بچه دار شد، چون بچه از این زن متولّد شده است، همو مادر این بچّه خواهد بود.

نقد فرمایش محقق خوئی قدس سره

در نقد فرمایش ایشان دو جواب عرض می کنیم:

جواب اول

در زمان جاهلیّت رسم بر آن بود که اگر مردی می خواست از زن خود جدا شود، به او می گفت: «ظهرک کظهر امی» یعنی زن خود را بسان مادر خود قرار می داد و همان طور که نکاح مادر بر او حرام است، نکاح با نیز بر او حرام می شد. این روشی بود برای جدایی از همسر و متارکه با او. در این تعبیر، «ظهر» کنایه از نکاح و مواقعه با همسر است.

این آیۀ شریفه در مقام نهی از چنین سخن و عملی است و می فرماید:

به اینها بگویید که همسران شما مادران شما نیستند، بلکه مادران شما کسانی هستند که شما را به دنیا آورده اند. به عبارت دیگر شما نمی توانید برای جدا شدن از این زن ها، حکم مادران خود را بر آنها جاری کرده و رابطۀ محرمیّت با آنها را مثل مادر خود ترسیم کنید.

پس آیه در مقام آن نیست که مادر را تعریف کند، بلکه در مقام آن است که بینش غلط مردم جاهلیّت را تصحیح کند تا حکم مادر را برای دیگران تسرّی ندهند.