بررسی فقهی تلقیح مصنوعی صفحه 21

ص:23

می دانند، یا بر رجحان آن. همین مقدار که مذاق شریعت مجمل است، در ردّ این دلیل کفایت خواهد کرد.

اشکال دوم: به نظر می رسد بیشتر کلمات فقهاء ظهور در رجحان احتیاط دارد نه لزوم آن. و البته پر واضح است که در همه جای فقه، احتیاط رجحان دارد، اما در باب فروج و دماء و نکاح و اولاد این احتیاط آکد و شدیدتر است، اما کسی تصریح به وجوب نکرده است.

از بحث های بسیار مهم که متأسفانه در فقه و اصول به صورت پراکنده به آن پرداخته شده و لازم است به صورت مستقل مورد بررسی قرار گیرد، آن است که آیا در باب نکاح و فروج و دماء و اموال، احتیاط جنبه لزومی پیدا می کند؟ به عبارت دیگر، بحث در این است که در همه موارد شبهات حکمی و موضوعی، ما می توانیم به اصاله الحل و اصل برائت عقلی و نقلی مراجعه نماییم، امّا آیا در این ابواب، این اصل به اصاله الاحتیاط انقلاب پیدا می کند، گویی اصاله الحلیّه تخصیص خورده است و اجماع یا روایت خاصی بر این تخصیص وجود دارد؟ یا اینکه در این ابواب احتیاط مقداری اکد و شدیدتر از سایر موارد است و هیچگاه عنوان وجوب یا لزوم را ندارد، بلکه بر همان اصل مطلوبیّت و حسن خود باقی است؟

برای دریافت هر چه بهتر این مطلب، لازم است کلمات فقهاء و روایات وارده در این خصوص را مورد بررسی قرار دهیم.

الف. کسانی که تصریح به وجوب احتیاط در باب فروج نموده اند.

- فاضل آبی در کشف الرموز:

طریقه الاحتیاط تقتضی ألّایتهجّم علی استباحه الفروج إلّإبیقین(1).

علّامۀ حلّی در تذکره الفقهاء:

... والفروج تجب الاحتیاط فیها(2).

فخر المحقّقین در ایضاح الفوائد:

... لأنّ إباحه الفروج مبنیّه علی الاحتیاط (3).

محقّق ثانی در جامع المقاصد:

وحکم الفروج مبنیّ علی کمال الاحتیاط (4).

... ولشدّه الاحتیاط فی الفروج(5).

مع أنّ الفروج مبنیّه علی الاحتیاط التامّ (6).

... ولمّا کان النکاح موضع الاحتیاط فی نظر الشارع لما عهد شرعاً من کمال عنایه الشارع بالاحتیاط فی الفروج(7).

محقّق ثانی در رسائل:

فإنّ الفروج مبنیّه علی الاحتیاط التامّ (8).

شهید ثانی در الروضه البهیه:

ومراعاه الاحتیاط فی الفروج المبنیّه علیه...(9)

فاضل هندی در کشف اللثام:

... لوجوب الاحتیاط فی الفروج(10).