مرگ مغزی: پردازش فقهی-حقوقی صفحه 122

ص: 147

پی‌گفتارگذری بر یافته‌ها و ره‌آورد تحقیق

از مطالعاتی که در این پژوهش، درباره میرایی مغزی، حقوق و احکام آن به عمل آمد، دستاوردی چند، بسان این نتایج حاصل می‌گردد:

«موت» از منظر فقهی به «زهوق روح یا خروج نفس از بدن» تعبیر یافته و با همین معنا در لسان دلیل أخذ گشته و موضوعِ پاره‌ای از احکام اموات قرار گرفته است. از این رو، احراز آن ضروری می‌نماید. در تعریف علمی و حقوقی نیز «مرگ»، توقف قطعی و غیر قابل برگشت اعمال قلبی- عروقی، تنفسی، و حسی- حرکتی است که از بین رفتن سلولهای مغزی بر وجود آن صحّه می‌گذارد. اما مرگ مغزی از منظر پزشکی، به حالتی اطلاق می‌گردد که کلیه فعالیت‌های ساقه و قشر مغز توأماً، و به صورت دائمی از بین رفته باشد.

به هر روی، برآیند پژوهش در حکم‌شناسی حاکی از آن است که تقریباً، دو دیدگاه مخالف، در تشخیص مرگ مغزی از منظر فقهی رخ نموده است؛ یعنی از یک سو، شماری از فقیهان از رهگذر عدم صدق عرفی «میت» بر