مرگ مغزی: پردازش فقهی-حقوقی صفحه 42

ص: 58

اشخاصی شود، بر حسب مورد می‌تواند مشمول قتل قرار بگیرد.[88]

گفتار دوم: مرگ مغزی و تطبیق ناروا بر پاره‌ای از عناوین

اشاره

از منظر فقه و حقوق اسلامی، برخی از عناوین، همگونیِ ظاهری با مسئله مرگ مغزی دارند که این امر باعث آن شده است تا برخی از پژوهندگان، این عناوین را منطبق با مرگ مغزی دانسته و احکام آنها را در این مورد نیز، ساری و جاری بدانند؛ ذیلًا به چهار نمونه اشاره می‌شود:

1. احتساب مرگ مغزی بسان حیات غیر مستقر

بسیاری از اندیشه‌های نوشتاری که با رویکرد فقهی به این مسئله پرداخته‌اند، مرگ مغزی را با حیات غیرمستقر (ناپایدار)، قیاس کرده و از این رهگذر، احکام این مسئله را در فرد مبتلا به مرگ مغزی جاری دانسته‌اند.

حضرت امام (رحمه الله) پیرامون حیات غیرمستقر انسان و برخی از احکام آن، که مستندی برای این تشبیه شده، می‌فرماید:

لو جنی علیه فصیره فی حکم المذبوح بحیث لا یبقی له حیاه مستقره فذبحه آخر فالقود علی الأول، و هو القاتل عمداً، و علی الثانی دیه الجنایه علی المیت، و لو جنی علیه و کانت حیاته مستقره فذبحه آخر فالقود علی الثانی، و علی الأول حکم الجرح قصاصاً أو أرشاً، سواء کان الجرح مما لا یقتل مثله أو یقتل غالباً.[89]

اگر فردی بر دیگری جنایت کرده پس او را در حکم مذبوح قرار دهد به طوری که حیات مستقری برایش باقی نماند پس دیگری او را ذبح کند، قَود بر اوّلی می‌باشد و او قاتل عمدی خواهد بود. و بر دوّمی دیه جنایت بر میت واجب است. و اگر بر او جنایت کند و حیات او مستقر باشد، پس دیگری او را ذبح