مرگ مغزی: پردازش فقهی-حقوقی صفحه 93

ص: 117

توانایی اثبات هیچ‌گونه حکمی را برای موضوع خود ندارد تا به واسطه آن با «دلیل فسخ» تعارض کرده و به پندار مرحوم شیخ، با تمسک به آن بتوان به لزوم معاطات قائل شد.

مرحوم ایروانی نیز در حاشیه مکاسب، دیدگاه مرحوم شیخ را به چالش فرا خوانده‌است.[180]

به باور این قلم، اشکال محقق خوئی و مرحوم ایروانی صحیح می‌نماید و قاعده سلطه بر مال، مشرّع نخواهد بود؛ زیرا اساساً از منظر متفاهم عرفی، هیچ تفاوتی میان لزوم معاطات و صحت آن وجود ندارد تا مرحوم شیخ، تمسک به قاعده را در یکی روا و در دیگری ناروا بداند. از این رو، همان‌گونه که محقق خوئی فرمودند، وزان نبوی مذکور، بسان وزان آیه شریفه «وَأَقِیمُوا الصَّلاة وَآتُوا الزَّکاة»[181] خواهد بود که تنها در مقام اصل تشریع وارد شده است و از این رو، نمی‌توان به هنگام شک در مشروعیت چیزی، بدان استناد جست.[182]

بنابراین، درباره قاعده سلطنت انسان بر نفس خویش نیز باید چنین داوری نمود؛ یعنی هرچند این قاعده، اصل سلطه انسان بر نفس خویش را ثابت می‌نماید، ولی کمّ وکیف آن را نمی‌تواند اثبات نماید؛ به بیان دقیق‌تر، از آن جا که