قاعده فراغ و تجاوز صفحه 235

ص:238

تنبیه هشتم

تنبیه هشتم رخصت یا عزیمت بودن لزوم مضیّ و عدم اعتنای به شکّ در قاعده تجاوز

اشاره

یکی دیگر از فروع مختصّ به قاعده ی تجاوز این بحث است که آیا جریان قاعده ی تجاوز به عنوان رخصت است - به این معنا که اگر کسی در سجده شکّ کند رکوع را انجام داده و یا در یک جزء دیگری در انجام جزء سابق شکّ کند، می تواند به آن جزء مشکوک اعتنا نکند و آن را نیاورد و می تواند به آن جزء مشکوک اعتنا کند، احتیاط کند و آن را انجام دهد - یا این که به عنوان عزیمت مطرح است و دیگر مجاز به احتیاط و انجام آن جزء نخواهد بود؟

احتمالات موجود در مسأله

در این بحث سه احتمال و بلکه سه نظریّه وجود دارد:

1 - مفاد این قاعده رخصت است؛ و احتیاط، در همه ی اجزاء جریان دارد.

2 - مفاد این قاعده عزیمت است و شخص نمی تواند احتیاط کند. محقّق عراقی رحمه الله به این نظر تصریح نموده اند.