قاعده ضمان ید صفحه 26

ص:35

والخاصّه، بحیث یغنی عن ملاحظه سنده وصحّته، بل هو ملحق بالقطعیات فی الصدور...»(1).

بنابراین، کسانی که قبول دارند عمل مشهور جابر ضعف است، روایت را حجّت می دانند و از نظر آنان استناد عمل مشهور به حدیث «علی الید» محرز است.

اشکال امام خمینی رحمه الله در مورد استناد عمل مشهور به حدیث علی الید

امام رحمه الله با این که کبرای قضیه را قبول داشته و قائل اند عمل مشهور ضعف سند را جبران می کند، امّا از نظر صغری - احراز استناد عمل مشهور - بحث مبسوطی را ارائه داده(2) و به این نتیجه می رسند که استناد قدمای از فقها به این روایت محرز نیست.

ایشان اعتبار سند این حدیث را در نزد فقهای صدر اوّل - دوره ی قبل از زمان علاّمه رحمه الله - مورد بررسی قرار می دهند و می فرمایند: تا قبل از زمان علّامه رحمه الله، نگرش فقهای گران قدر به حدیث «علی الید» به عنوان خبری بوده که از طریق عامّه نقل شده و برای احتجاج با آنان مورد توجّه فقهای شیعه بوده است و نه استناد به حدیث.

«قال السیّد رحمه الله فی «الإنتصار» فی مسأله ضمان الصنّاع: وممّا یمکن أن یعارضوا به - لأنّه موجود فی روایاتهم وکتبهم - ما یروونه عن النّبی صلی الله علیه و آله من قوله: «علی الید ماجنت حتّی تؤدّیه».

والظاهر منه عدم اعتماده علیه، بل أورده معارضه لا استناداً.

وأورده شیخ الطائفه رحمه الله فی مسائل «الخلاف» فی غیر مورد، وفی «المبسوط» روایه واحتجاجاً علی القوم، کما هو دأبه فی کتابیه،