بعد سیاسی و احیای عاشورا از منظر فقه صفحه 3

يكي از احكام تربت سيدالشهدا (ع) حرمت توهين به آن است. در جامع احاديث شيعه، مؤلف عنوان بابي را «حرمة التوهين بتربة قبر الحسين و ما ورد في عقوبة من وهّنها» [16] قرار داده و در آن، حديثي طولاني را نقل كرده است مبني بر اين كه شخصي به علت بي احترامي و اهانت به تربت سيدالشهدا (ع) گرفتار عذاب و آتش الهي شده است. [17] .فقها نيز فتوا داده اند كه بي احترامي به تربت سيدالشهدا (ع) حرام است.صاحب عروه در اين باره مي فرمايد:«واجب است پاك كردن نجاست از تربت امام حسين...و حرام است نجس كردن آن و فرقي نيست ميان اين كه تربت از قبر شريف برداشته شود و يا از خارج قبر». [18] .فقهايي كه بر عروه حاشيه زده اند اين مسأله را تلقي به قبول كرده و بر آن، حاشيه نزده اند.

برداشتن كام نوزادان

در روايات فراواني ائمه (ع) دستور داده اند كه در آغاز زندگي نوزاد، كام او با تربت سيدالشهدا (ع) برداشته و متبرك شود؛ از جمله:«عن الحسين بن ابي العلاء قال: سمعت اباعبدالله (ع) يقول: حنِّكوا اولادكم بتربة الحسين (ع) فانها امان. [19] .يعني حسين، پسر ابي علا مي گويد: شنيدم امام صادق (ع) مي فرمود: كام فرزندانتان را با تربت سيدالشهدا برداريد. پس همانا امان در آن است.روايات در اين باره فراوان است. شيخ حر عاملي بابي را با نام «استحباب الاستشفاء بتربة الحسين (ع) و التبرك بها و تقبيلها و تحنيك الاولاد...» گشوده و در آن، چهارده روايت نقل كرده است. [20] .فقها نيز بر اساس ا ين روايات، بر استحباب برداشتن كام نوزادان با تربت سيدالشهدا (ع) فتوا داده اند. محقق حلي در مقام شمارش مستحبات مربوط به اولاد مي نويسد:«و تحنيكه بماء الفرات و تربة الحسين»؛ [21] يعني مستحب است كام نوزاد، با آب فرات و تربت سيدالشهدا (ع) برداشته شود.شيخ انصاري نيز يكي از مستحبات را تحنيك شمرده و مي نويسد:«مستحب است شستن نوزاد، گفتن اذان در گوش راست و اقامه در گوش چپ و برداشتن كام او با آب فرات و تربت سيدالشهدا (ع). [22] .

سجده بر تربت

مستحب است سجده نماز، بر تربت سيدالشهدا (ع) باشد. روايات بسياري بر اين مطلب دلالت دارد و بسياري از محدثان، باب هايي را به اين عنوان اختصاص داده اند؛ از جمله، شيخ حر عاملي بابي را با نام «استحباب السجود علي تربة الحسين...» گشوده و چهار حديث در آن آورده است؛ از جمله، مرسله صدوق:«محمد بن علي بن الحسين قال: قال الصادق (ع) السجود علي طين قبر الحسين ينور الي الارضين السبعه»؛ [23] .يعني شيخ صدوق مي گويد: امام صادق (ع) فرموده است: سجده بر تربت حسين، تا زمين هفتم را نوراني مي كند.فقها بر اساس همين روايات، بلكه طبق مضمون آن ها فتوا داده اند؛ از جمله، محقق يزدي مي نويسد: «سجده بر زمين افضل است از سجده بر نباتات و كاغذ. و دور نيست كه سجده بر زمين، افضل باشد از سجده بر سنگ. و افضل بر همه آن چه سجده صحيح است، سجده بر تربت امام حسين (ع) است. پس سجده بر آن، حجاب هاي هفت گانه را مي درد و تا زمين هفتم را نوراني مي كند». [24] .فقهايي كه بر عروه حاشيه زده اند، بر اين مسأله، حاشيه اي ندارند و آن را تلقي به قبول كرده اند.

تهيه تسبيح

مستحب است از تربت سيدالشهدا (ع) تسبيح تهيه شود. در كتاب جامع احاديث الشيعه بابي را بانام «استحباب اتخاذ السبحة خصوصاً من تربة الحسين و التسبيح بها وادارتها» [25] گشوده و بيش از شش روايت در اين باره نقل كرده است؛ از جمله:«محمد بن علي بن الحسين قال: قال الصادق:... و من كانت معه سبحة من طين قبر الحسين (ع) كتب مسبّحاً و ان لم يسبّح بها»؛ [26] .يعني شيخ صدوق مي گويد: امام صادق (ع) فرموده است:...هر كس تسبيحي از تربت قبر امام حسين (ع) با او باشد، جزو تسبيح گويان نوشته مي شود، هر چند با آن، تسبيح نگويد.صاحب جواهر پس از تبيين كيفيت تسبيح مي نويسد:«مستحب است تسبيح موصوف، بلكه هر تسبيحي از خاك قبر امام حسين باشد». [27] .

استشفا

روايات بسيازي درباره شفابخش بودن تربت سيدالشهدا (ع) وارد شده است. بسياري از محدثان عالي مقام، ابواب و روايات گوناگوني را در باره استشفا به تربت و آداب آن گزارش كرده اند از باب نمونه:در كتاب جامع احاديث الشيعه بابي با عنوان «باب الاستشفاء بتربة الحسين (ع) و التبرك بها و تقبيلها و جواز اكلها للاستشفاء» [28] گشود. و در آن، بيش از 26 روايت را در اين باره نقل كرده است؛ از جمله:«عن محمد بن سليمان البصري، عن ابيه، عن ابي عبدالله (ع) قال: في طين قبر الحسين (ع) الشفاء من كل داءٍ و هو الدواء الاكبر»؛ [29] .يعني محمد، پسر سليمان بصري از پدرش نقل مي كند امام صادق (ع) فرموده است: در تربت قبر حسين (ع) شفاي هر دردي نهفته و بزرگ ترين دارو همان است.روايات درباره شفابخش بودن تربت امام حسين (ع) فراوان است. افزون بر روايات، فقها نيز تصريح كرده اند كه خوردن خاك، هر چند اندك حرام است، مگر تربت سيدالشهدا (ع). محقق حلي در كتاب شرايع مي نويسد:«خوردن حتي اندكي از خاك حلال نيست، مگر تربت سيدالشهدا. پس همانا خوردن آن به قصد استشفا جايز است». [30] .صاحب جواهر پس از نقل كلام محقق حلي مي فرمايد:«بي اختلاف، بلكه اجماع به هر دو قسم (منقول و محصل) بر آن قائم است، بلكه روايات در اين باره، مستفيض و يا متواتر است». [31] .حضرت امام خميني (ره) نيز در تحريرالوسيله مي نويسد:«خاك قبر سيدالشهدا از ديگر خاك ها (از حرمت خوردن) استثنا شده است». [32] .

مخلوط كردن با حنوط