احکام حقوقی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 134

-334

اختلاف نتيجه و اثر اعمال در دنيا و آخرت

چون در اين عالم عمل خوردن مثلاً كه يك عمل انساني است، از حيث اين كه عبارت است از مجموع حركاتي جسماني و فعل و انفعال‌هائي مادي كه تنها قائم به شخص خورنده است، و اثرش هم كه عبارت است از سير شدن، عايد فاعل به تنهائي مي‌شود، و با خوردن من ديگري سير نمي‌شود، و همچنين قيامي به غذاي خورده شده دارد، كه آن را از صورتي به صورت ديگر درمي‌آورد، ولي با جويدن اين غذا غذاهاي ديگر جويده نمي‌شود، و هضم نمي‌گردد، و نيز غذائي كه به صورت نان بوده مبدل به برنج نمي‌شود، و ذات و هويتش متبدل نمي‌گردد و هم‌چنين اگر زيد عمرو را بزند، اين حركاتي كه از او سر زده تنها زدن است و چيز ديگري نيست، و تنها زيد زننده است نه

اختلاف نتيجه و اثر اعمال در دنيا و آخرت (335)

ديگــري، و تنهــا عمــرو زده شـده نه ديگري، و هم‌چنين مثال‌هاي ديگر.

و ليكــن هميــن افعــال در نشــأه سعــادت و شقاوت احكامي ديگر دارد، هم‌چنــان كه مي‌بينيم قرآن كريم گناهان را كه از نظر نظام دنيائي اي بسا خدمت به نفـس و كـام‌گيـري از لـذات بـاشـد ظلم بـه نفـس خـوانـده مـي‌فـرمـايد:

ـ «وَ ماظَلَمُونا وَ لكِنْ كانُوا اَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ،» (160 / اعراف)

ـ «وَ لا يَحيقُ الْمَكْرُ السَّيِّءُ اِلاّبِاَهْلِهِ،» (43 / فاطر)

ـ «اُنْظُــرْ كَيْـفَ كَذَبُوا عَليآ اَنْفُسِهِمْ،» (24 / انعام)

ـ «ثُمَّ قيلَ لَهُمْ اَيْنَ ما كُنْتُمْ تُشْرِكُونَ. مِنْ دُونِ اللّهِ قالُوا ضَلُّـوا عَنّا بَلْ لَمْ نَكُنْ نَـدْعُوا مِنْ قَبْلُ شَيْئا كَذلِكَ يُضِــلُّ اللّــهُ الْكــافِــريــنَ.» (73 و 74 / مؤمن)