احکام حقوقی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 148

نظري به بحث ما ندارد، بلكه مراد از آن (واللّه اعلم) مذمت دنيا و سرگرمي‌هاي آن است، مي‌خواهد بفرمايد لذات دنيا در برابر نعمت‌هائي كه نزد خداي سبحان است قدر و قيمتي ندارد، و به همين جهت خداي تعالي آن را به كفار مي‌دهد، و از آخرت نمي‌دهد، و قدر و قيمت هر چه هست در زندگي آخرت است، و اگر نبود كه افراد انسان مثل همــديگــرند و مسـاعي‌شـان يكـي و نظيـر هم است، هــر آينــه زندگي دنيا را مخصوص كفار مي‌كرد. (1)

آزمايش انسان‌هابه ارسال بلاها و مصايب (361)

علل طبيعي حوادث، و علل ماوراء طبيعت و نظام اعمال انسان‌ها

حال اگر كسي بگويد: حوادث عمومي و مخصوصا از قبيل سيل‌ها، و زلزله‌ها، و بيماري‌هاي واگير، و جنگ و جدال‌ها، هر يك براي خود علل طبيعي دارد، عللي كه اختصاص به يك قوم و دو قوم ندارد، هر وقت و هر جا آن علل پيدا شد، معلولشان هم پيدا مي‌شود، چه مردم آن جا صالح باشند و چه طالح، و بنابراين ديگر معنا ندارد پيدايش آن‌ها را به اعمال خوب و بد تعليل و توجيه كنيم، و اين‌گونه تعليل‌ها

(362) احكام حقوقي

فرضيه‌هائي است ديني كه با واقع مطابقت ندارد، در پاسخ مي‌گوئيم: اين يك اشكال فلسفي است كه منافاتي با بحث تفسيري ما كه مربوط است به آن چه از كلام خدا استفاده مي‌شود ندارد، و ما به زودي اين اشكال را در بحث فلسفي جداگانه‌اي در تفسير آيه: «وَ لَوْ اَنَّ اَهْلَ الْقُريآ امَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّمآءِ،» (96 / اعراف) به طور مفصل متعرض مي‌شويم ان‌شاءاللّه .

(و خلاصه بحثي كه در آن جا خواهيم كرد اين است كه اين اشكال ناشي از بدفهمي و عدم توجه به منطق قرآن است، و اهل قرآن خيال كرده‌اند اين كه قرآن و اهل آن اعمال نيك و بد مردم را باعث حدوث حوادثي نيك و بد مي‌دانند، مي‌خواهند به كلي علل طبيعي را از عليت انداخته و تأثير آن‌ها را انكار كنند، و يا بگويند همان‌طور كه علل طبيعي عليت دارد، اين اعمال هم دارد، در حالي كه چنين نيست، اعتقاد به تأثير افعال كه جاي خود دارد، حتي قرآن و اهل آن و بلكه عموم

علل‌طبيعي‌حوادث‌ماوراءطبيعت‌ونظام‌اعمال‌انسان‌ها (363)

خداپرستان با اثبات صانع نمي‌خواهند قانون عليت و معلوليت عمومي را انكار كنند و بگويند آنچه اتفاق مي‌افتد صرف اتفاق است، و حتي نمي‌خواهند خداي‌تعالي را در پديد آمدن حوادث شريك علل طبيعي بدانند، بعضي از حوادث را به علل طبيعي مستند كنند، و بعضي ديگر را به خداي تعالي نسبت دهند.