احکام حقوقی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 164

اِعمال حكم عقل در اعمال نيك و فقدان عقل در اعمال بد

(396) احكام حقوقي

يكي ديگر از احكام اعمال اين است كه حسنات چه اقوال و چه افعال مطابق حكم عقل است، به خلاف سيئات كه چه اقوالش و چه افعالش برخلاف عقلند، و در سابق هم گفتيم كه خداي سبحان اساس تمامي آن چه را كه براي بشر بيان كرده عقل قرار داده، البته منظور ما از عقل همان نيروئي است كه به وسيله آن انسان حــق را از بــاطــل و خـــوب را از بــد تميــز مـي‌دهــد.

و بـه هميـن جهـت اسـت كه مـردم را بـه پيـروي از عقـل سفـارش نمـوده، و از چيـزي كه سـلامت و حكمـراني آن را مختـل مي‌سـازد نهي فرموده، مانند شراب، و قمار، و لهو و غش، و غرر در معاملات، و نيز از دروغ، و افتـرا، بهتـان و خيـانـت، و تـرور، و هر عملي كه سلامت عقل در حكمراني را مختل مي‌سازد نهي فرموده، چون

اعمال حكم‌عقل‌دراعمال‌نيك‌وفقدان عقل‌دراعمال‌بد (397)

همـه ايـن كـارها عقـل انسان را در مرحلـه عمـل دچـار خبـط مي‌كنـد، و ايـن را هم مي‌دانيم كه اساس حيات بشر در همه شؤون فردي و اجتماعيش بر سلامت ادراك و صحـت فكر و انديشه است.

و شما خواننده عزيز اگر مفاسد اجتماعي و فردي را، حتي آن مفاسدي كه فسادش براي همه جوامع مسلم است، و كسي منكر آن نيست، مورد تجزيه و تحليل قرار دهي، خواهي ديد كه اساس آن مفاسد اعمالي است كه باعث از كار افتادن عقل در حكومت و هدايت است، و بقيه مفاسد هم هر قدر كه زياد باشد، و هر قدر بزرگ باشد، باز اساسش همين بطلان حكومت عقل است، كه جاي توضيحش محل ديگري است، كه ان‌شاءاللّه تعالي خواهد آمد. (1)

(398) احكام حقوقي