احکام حقوقی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 41

(100) احكام حقوقي

خطر اضمحلال و از بين رفتن دين دانست، به اين بيان كه بيم آن مي‌رفت اگر آن جناب عمل تبليغ آن پيغام را در غير موقع انجام دهد او را متهم سازند، و هو و جنجال راه بيندازد و در نتيجه دين خدا و دعوت او فاسد و بي‌نتيجه شود، و اين‌گونه اجتهادات و مصلحت انديشي‌ها براي آن جناب جايز بوده است و اسم اين مصلحت‌انديشي را نبايد ترس از جان گذاشت.

اگر مراد از رسالت مجموع دين و يا اصول دين باشد و نزول آيه هم در اوايل بعثت باشد كما اين كه فرض همين است، ديگر دو چيز در بين نيست، تا گفته شود اگر اين رسالت را تبليغ نكني رسالت را تبليغ نكرده‌اي، زيرا فرض شد يك رسالت است نسبت به سرتا پاي دين، پس معلوم شد كه سياق آيه مورد بحث سياقي نيست كه بشود آن را از آيـات نـازله اول بعثـت شمـرد، و مراد از «ما أُنْزِلَ» را هم مجموع و يا اصل دين دانست.

دستور معرفي‌جانشين‌رسول‌اللّه حكمي‌مافوق احكام (101)

و همچنين روشن شد كه نه تنها نمي‌شود مقصود از «ما أُنْزِلَ» را مجموع دين در اوايل بعثـت دانسـت، بلكـه در هيچ زماني به اين معنا نمي‌توان گرفت، زيرا اشكال از جهت لغو بودن جمله «اِنْ لَّـمْ تَفْعَـلْ» بـود و ايـن اشكـال منحصـر بـه يـك زمـان نيست.

عــلاوه بــر ايــن كــه اگــر مــراد از رســالــت، مجمــوع و يــا اصول دين بود، ممكن نبود تاريخ نزول آيــه جــز اول بعثــت بـاشــد، تــازه محــذور خــوف رسول‌اللّه صلي‌الله‌عليه‌و‌آله هم در دين بجاي خود باقي است. (1)

حكمي كه مـايـه تماميت دين و استقرار آن بود!

(102) احكام حقوقي

پـس از همـه اين وجـوه به خـوبي استفاده شد كه آن چيزي را كه به تازگي به رسول‌اللّه صلي‌الله‌عليه‌و‌آله نازل شده و فشار و تأكيد همراه دارد، به هيچ تقدير و فرضي نمي‌توان آن را عبارت از اصل دين و يا مجموع آن گرفت، ناگزير بايد آن را به معناي بعضي از دين و حكمي از احكام آن دانست، و آيه را بدين صورت معنا كرد: اين حكمي كه از ناحيه پروردگارت به تو نازل شده تبليغ كن، كه اگر اين يكي را تبليغ نكني مثل اين است كه از تبليغ مجموع دين كوتاهي كرده باشي، و لازمه اين معنا اين است كه مقصود از «مـا أُنْـزِلَ» آن حكم تازه و مقصود از رسالت مجموع دين باشد، وگرنه دچار همان محذور سابق خواهيم شد كه عبارت بود از لغو بودن آيه نظير جمله: آنچه در جوي مي‌رود آبست، زيرا همان‌طوري كه گفتيم اگر مراد از كلمه «رِسالَتَهُ» همين رسالت مخصوصي باشد كه تازه نازل شده است معناي آيه اين مي‌شود: اين رسالت تازه را تبليغ كن كه اگر