احکام حقوقی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 44

حكمي كه مايه تماميت دين و استقرار آن بود! (109)

و در باره اســلام و حقانيت آن استقامتي كسب نكرده‌اند.

خطــر محتمــل را نمي‌تــوان از قبيــل گـرفتــاري‌ها و افتــراآت كفــار در اوايـل بعثت دانست، بلكه خطري اگر بوده (و مسلما هم بوده،) امــري بــوده كه از جهــت كيفيــت و زمـــان با آن گــرفتــاري‌ها منطبق نمي‌شود، و وقوعش جز در بعد از هجرت و پاي گرفتن دين در مجتمع اسلامي تصور ندارد.

آري مجتمع آن روز مسلمين طوري بوده كه مي‌توان آن را به يك معجون تشبيه كرد، چه جامعه آن روز مسلمين مخلوط بوده از يك عده مردان صالح و مسلمانان حقيقي و يك عده قابل ملاحظه از منافقين كه به ظاهر در سلك مسلمين درآمده بودند، و يك عده هم از مردمان بيمار دل و ساده‌لوح كه هر حرفي را از هر كسي باور مي‌كردند و قرآن كريم هم بر اين چند جور مردم آن روز اشاره صريح دارد، و به

(110) احكام حقوقي

شهادت آيات زيادي از قرآن، ايشان در عين اين كه به ظاهر و يا واقعا ايمان آورده بودند رفتارشان با رسول‌اللّه صلي‌الله‌عليه‌و‌آله رفتار رعيت با شاه بوده، و همچنين احكام ديني را هم به نظر قانوني از قوانين ملي و قومي مي‌نگريسته‌اند، بنا بر اين ممكن بوده كه تبليغ بعضي از احكام، مردم را به اين توهم گرفتار كند (العياذ باللّه كه رسول اللّه صلي‌الله‌عليه‌و‌آله اين حكم را از پيش خود و به نفع خود تشريع كرده، و خلاصه از تشريع اين حكم سودي عايد آن جناب مي‌شود، اين توهم باعث اين مي‌شود كه مردم به اين فكر بيفتند كه راستي نكند اين شخص پادشاهي باشد كه براي موفقيت خود خويشتن را پيامبر قلمداد كرده، و اين احكام هم كه به اسم دين مقرر نموده همان قوانيني باشد كه در هر مملكت و حكومتي به انحاي مختلف اجراء مي‌گردد ؟

و پر واضح است كه اگر چنين توهم شبهه در بين مردم پاي گيرد و در دل‌هايشان

حكمي كه مايه تماميت دين و استقرار آن بود! (111)

جاگير شود تا چه اندازه در فساد و از بين بردن دين تأثير دارد، و هيچ نيرو و هيچ فكر و تدبيري نمي‌تواند آن اثر سوء را متوجه سازد، پس غير اين نيست كه اين حكمي كه در آيه مورد بحث رسول اللّه صلي‌الله‌عليه‌و‌آله مأمور به تبليغ آن شده حكمي است كه تبليغ آن مردم را به اين توهم مي‌اندازد كه رسول خدا اين مطلب را از پيش خود مي‌گويد، و مصلحت عموم و نفع‌شان در آن رعايت نشده است، نظير داستان زيد و تعدد زوجات رسول و اختصاص خمس غنيمت به رسول اللّه صلي‌الله‌عليه‌و‌آله و امثال اين احكام اختصاصي، با اين تفاوت كه ساير احكام اختصاصي چون مساسي با عامه مسلمين ندارد يعني نفعي از آن‌ها سلب نمي‌كند و ضرري به آن‌ها نمي‌رساند از اين جهت طبعا باعث ايجاد آن شبهه در دل‌ها نمي‌شود.

مثلاً داستان ازدواج رسول خدا صلي‌الله‌عليه‌و‌آله با همسر زيد ـ پسر خوانده خود ـ تنها حكمي