احکام حقوقی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 79

تخفيف حق‌اللّه در جبران قتل غيرعمدي (199)

«فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيامُ...،» كسي كه نمي‌تواند برده‌اي آزاد كند واجب است دو ماه پشت سر هم روزه بگيرد .

«تَوْبَةً مِنَ اللّهِ...،» يعني اين حكم كه گفتيم واجب است روزه بگيرد بازگشت و عطف توجهي و عطف رحمتي است از ناحيه خداي‌تعالي درباره كسي كه نمي‌تواند برده آزاد كنــد، و اين بــازگشــت خــدا منطبــق با تخفيــف است در نتيجه اين حكم تخفيفي است كــه از نــاحيه خـداي تعـالي در حق افرادي كه استطــاعــت مــالــي نــدارنــد.

البته احتمال اين هم دارد كه كلمه توبه قيدي باشد كه به همه مطالب آيه شريفه راجع باشد و معنا چنين باشد. اين كه: كفاره براي قاتل خطائي واجب شد، خود توبه عنايتي است از ناحيه خداي تعالي به قــاتــل، در مــورد آثــار شومي كه به طور قطع

(200) احكام حقوقي

گريبانش را خواهد گرفت و آن آثار عبارت است از همان روزه و آن خون‌بها، پس مسلمان‌ها خود را ضبط كنند و بي‌محابا و به آساني به كشتن مردم مبادرت نكنند، همچنان كه در آيه شريفه: «وَ لَكُمْ فِي الْقِصـاصِ حَيوةٌ،» (179 / بقره) قصاص را مايه حيات جامعه دانسته است. (1)

فلسفه آزادي بردگان در مقابل قتل غير عمدي

اين حكم توبه، برگشتي است از ناحيه خداي تعالي براي مجتمع و عنايتي است به آنان چون با اجراي اين دستور رفته رفته عدد بردگان جامعه كمتر و عدد آزادها بيشتر