احکام حقوقی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 92

داده تا شــامـل مردان و زنـان هـر دو بشـود و اختصـاص به مـردان نـداشتـه بـاشـد.

و چه بسا همين سرّ در كار بوده كه دنبال جمله «فَاُولآئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ،» اضافه كرد كه: «وَ لا يُظْلَمُونَ نَقيرا،» تا جمله اول دلالت كند بر اين كه زنان نيز مانند مردان داراي مثوبت و اجرند و جمله دوم بفهماند كه هيچ فرقي بين آن دو از جهت زيادت پاداش و نقصــان آن نيســت، همچنــان كــه در جـاي ديگــر به ايـن حقـايـق تصـريح نموده و فـرمـوده: «فَـاسْتَجابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ اَنّي لا اُضيعُ عَمَلَ عامِلٍ مِنْكُمْ مِنْ ذَكَرٍ اَوْ اُنْثي بَعْضُكُمْ مِــنْ بَعْـضٍ... .» (195 / آل عمران)(1)

امـر به رعـايـت انصـاف و عـدالـت در مجـازات متقـابـل

(232) احكام حقوقي

«وَ اِنْ عاقَبْتُمْ فَعاقِبُوا بِمِثْلِ ماعُوقِبْتُمْ بِه وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصّابِرينَ،»

«اگر عقوبت مي‌كنيد، نظير آن عقوبت كه ديده‌ايد، عقوبت كنيد و اگر صبوري كنيد همان براي صابران بهتر است!» (126 / نحل)

«عُقوبَت» و «عِقاب» و «مُعاقَبَة» تنها در مورد عذاب به كار مي‌رود. و معاقبت غيره اين است كــه دنبــال عملي كه او كرد و تو را ناراحت ساخت عملي كني كه او را ناراحت بسازد كه اين معنا با معناي مجازات و مكافات منطبـق است.

پس اين كه فرمود: «وَ اِنْ عاقَبْتُمْ فَعاقِبُوا بِمِثْلِ ما عُوقِبْتُمْ...،» به طوري كه از سياق برمي‌آيد خطابش به مسلمين است، و لازمه‌اش اين است كه مراد از معاقبت، مجازات مشركين و كفار باشد، و مراد از جمله «عُوقِبْتُمْ» به عقابي باشد كه كفار به مسلمانان

امربه رعايت‌انصاف و عدالت درمجازات‌متقابل (233)