احکام حقوقی از دیدگاه قرآن و حدیث صفحه 94

و نيز گفت: از آن جناب از معناي: «فَمَنْ عُفِيَ لَهُ مِنْ اَخيهِ شَيْ‌ءٌ فَاتِّباعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَداءٌ اِلَيْهِ بِاِحْسانٍ،» (178 / بقره) پرسيدم، فرمود: سزاوار است كسي كه حقي به گردن كسي دارد، برادر خود را در فشار نگذارد، با اين كه او به گرفتن ديه مصالحه كرده است و نيز سزاوار است كسي كه حق مردم به گردن دارد، در اداء آن با اين كه تمكن دارد: امروز و فردا نكند و در هنگام دادن با احسان بدهد.

و نيز گفت: از آن جناب از اين جمله پرسيدم: كه خداي عز و جل مي‌فرمايد: «فَمَنِ اعْتَدي بَعْدَ ذلِكَ فَلَهُ عَذابٌ اَليمٌ،» فرمود: اين درباره كسي است كه ديه قبول مي‌كند و يا به كلي عفو مي‌كند و يا ديه را به مبلغي و يا چيزي صلح مي‌كند، بعد دبه درمي‌آورد و

(236) احكام حقوقي

قــاتـل را مي‌كشــد كه كيفــرش همــان است كه خــداي عــز و جــل فــرمــوده است.

در كتاب فقيه آمده: كه امام صادق عليه‌السلام فرمود: كسي كه خود را عمدا به قتل رساند براي هميشه در آتش جهنم خواهد ماند، چون خداي تعالي فرموده: «وَ لا تَقْتُلُوآا اَنْفُسَكُـمْ اِنَّ اللّهَ كـانَ بِكُــمْ رَحيمــا. وَ مَــنْ يَفْعَــلْ ذلِكَ عُدْوانا وَ ظُلْما فَسَوْفَ نُصْليهِ ناراوَ كانَ ذلِــكَ عَلَــي اللّــهِ يَسيــرا.» (29 و 30 / نسـاء)

مؤلف: روايات به طوري كه ملاحظه مي‌كنيد معناي آيه را عموميت مي‌دهد، به طوري كه شامل به خطر انداختن خود نيز بشود.

در كتاب فقيه از امام صادق عليه‌السلام روايت كرده كه در پاسخ از اين مسأله كه لشگر اسلام در بــلاد كفــر مــردي مسلمــان را به خيـال اين كه كافر است كشته‌اند، فرمود: امام مسلمين وقتي از ماجرا خبردار مي‌شود، بجــاي آن مسلمــان كه كشته شده، يك

روايات وارده درباره حكم قصاص و شرايط آن (237)

بــرده مسلمــان آزاد مي‌كنــد، اين دستـور خداي عز و جل است كه مي‌فــرمــايــد: «فَـاِنْ كـانَ مِـنْ قَـوْمٍ عَـدُوٍّ لَكُـمْ... .» (92 / نساء)

مؤلف: نظير اين روايت را عياشي آورده و در اين كه فرمود: به جاي آن اشاره است به اين كه حقيقت آزاد كردن برده، اضافه شدن فردي است به آزادگان مسلمين، به‌خاطر اين كه يك نفـر از عـدد آنـان كـاستـه شده است.