تغییرجنسیت : از منظرفقه و حقوق صفحه 313

گفتار اول: تغییر جنسیت قبل از فوت یکی از والدین

هرگاه فردی، جنسیت خویش را تغییر دهد، و آن‌گاه یکی از والدین وی فوت کند، آیا بر اساس جنسیت فعلی ارث می‌برد یا براساس جنسیت سابق؟ برای مثال، اگر پسری به دختر تبدیل شود، آیا سهم الارث وی به اندازه پسر است یا به اندازه دختر؟

در پاسخ به این پرسش باید گفت: همه فقیهان شیعه که به این مسأله توجه کرده‌اند، ملاک ارث در این موارد را جنسیت فعلی فرزندان می‌دانند.[562] همان‌طور که پیش‌تر بیان شد، هرگاه برادر و خواهر به جنس مخالف تبدیل شوند، نسبت یا قرابت نسبی میان آن دو از بین نمی‌رود، بلکه نسبت آن‌ها بر عکس می‌شود؛ یعنی برادر، خواهر و خواهر، برادر می‌شود. با وجود اشتراک آن‌ها در نسبت، و تولد آن‌ها از یک پدر و مادر، تبدیل شدن دو عنوان، آن‌ها را از «نسبت خواهر برادری» خارج نمی‌کند.[563] به عبارت دیگر، عنوان «اخ» (برادر) برای جنس مذکر و عنوان «اخت» (خواهر) برای جنس مؤنث است. پس از تبدیل جنس مذکر و مؤنث، لامحاله عنوان «برادر و خواهر» نیز تغییر می‌کند.[564] احکامی هم چون ارث و مانند آن بر عناوین مختص به مرد یا زن مانند: دختر، پسر، خواهر، برادر و مانند آن مترتب می‌شود و احکام با تغییر جنسیت به جهت این‌که موضوعشان هم اکنون صدق نمی‌کند، باقی نمی‌مانند. بنابراین، اگر شخصی پسر باشد و قبل از مرگ پدرش تغییر جنسیت دهد، مانند پسران ارث نمی‌برد، بلکه مانند دختر ارث می‌برد؛ زیرا ملاک آن است که این عناوین در حال مرگ موّرِث فعلیت داشته و صدق کند. لذا اگر مورِّث بمیرد واز او پسر جدید (بعد از تغییر جنسیت) و دختر جدید باقی بماند، مرد فعلی دو برابر زن ارث می‌برد. سایر طبقات نیز چنین است؛[565] زیرا ادله ارث اطلاق دارند و همان طور که شامل زن و مرد قبلی (قبل از تغییر جنسیت) می‌شوند،