حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 119

2. اخبرنا الربیع، قال: أخبرنا الشافعی، قال: أخبرنا حمّاد، عن قتادة، عن خلاس، عن علیّ- رضی اللّه عنه- قال: إذا أمر الرجل عبده أن یقتل رجلا فإنّما هو کسیفه أو کسوطه، یقتل المولی و یحبس العبد فی السجن؛ «2»

روایت شده از علی- رضی اللّه عنه- که گفت: وقتی مرد به بنده‌اش دستور داد مردی را بکشد، بنده همانند شمشیر یا تازیانۀ اوست؛ مولا کشته می‌شود و بنده به زندان می‌افتد.

3. عبد الرزاق، عن ابن جریج، عن سلیمان بن موسی، قال: لو أمر رجل عبدا له، فقتل رجلا لم یقتل الآمر و لکنه یدیه و یعاقب و یحبس …؛ «3»

اگر مردی، به بنده‌اش فرمان دهد که دیگری را بکشد، دستور دهنده کشته نمی‌شود؛ بلکه دیه می‌پردازد و تأدیب و زندانی می‌شود …

آرای فقیهان شیعه

1. ابن جنید: اگر مأمور به کشتن، بنده یا جاهل یا مجبور باشد که اگر مخالفت کند جانش در خطر است، وی را قصاص نمی‌کنی و دستور دهنده را قصاص می‌کنی و قاتل را پس از تعزیر زندانی می‌کنی تا بمیرد و او را فرمان می‌دهی که جرم کشتن را- چون خود او انجام داده- با روزه جبران کند. «4»

2. شیخ طوسی: وقتی انسان به شخص آزادی دستور می‌دهد مردی را بکشد و مأمور او را می‌کشد، قاتل قصاص می‌شود نه دستور دهنده و باید امام او را تا زنده است در زندان نگه دارد؛ و نیز اگر انسان به بنده‌اش دستور کشتن دهد و او انجام دهد، فرقی نمی‌کند، همین حکم را دارد. البته روایت شده که مولا قصاص می‌شود و بنده به زندان می‌افتد، ولی آنچه ما گفتیم مورد اعتماد است. «5»

3. همو: از نظر من اقوا این است که بگوییم: اگر بنده آگاه است به این که وی سزاوار

______________________________
(1). مرآة العقول، ج 24، ص 35.
(2). الامّ، ج 7، ص 177؛ سنن الکبری، ج 8، ص 51؛ محلّی، ج 10، ص 508؛ کنز العمّال، ج 15، ص 87، ح 40211 (به نقل از: شافعی و بیهقی).
(3). مصنّف عبد الرزاق، ج 9، ص 425، ح 17883.
(4). علّامه آن را در مختلف الشیعة (ج 9، ص 329) نقل کرده است؛ ملاذ الاخیار، ج 16، ص 464.
(5). نهایه، ص 747.