حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 203

1. علی بن إبراهیم، عن أبیه، عن بعض أصحابه، عن حمّاد، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: لا یخلّد فی السجن إلّا ثلاثة: الذی یمثّل؛ و المرأة ترتدّ عن الإسلام؛ و السارق بعد قطع الید و الرجل؛ «2»

امام صادق- علیه السلام- فرمود: در زندان نمی‌مانند مگر سه دسته: کسی که تمثیل کند، زنی که از اسلام برگردد و دزدی که پس از قطع دست و پایش، باز دزدی کند.

______________________________
(1). قضاء و شهاده، ص 164.
(2). کافی، ج 7، ص 270، ح 45؛ وسائل الشیعة (به نقل از: کافی)، ج 18، ص 493، ح 5.

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 163

علّامه مجلسی در ذیل «کسی که تمثیل کند» می‌گوید: تمثیل دو معنا دارد: یکی صورتگری و دیگر به معنای تنکیل و تغییر دادن قیافۀ انسان با بریدن بینی و گوش و اعضا؛ زندان در هر دو معنا بر خلاف مشهور است و در تهذیب الاحکام «یمسک علی الموت» «1» دارد و این معنا با دیگر روایات و با اقوال اصحاب موافق است پس شاید در اصل «یمسک» بوده آن‌گاه تصحیف گشته است. «2»

فیض کاشانی: تمثیل، یعنی بریدن بعضی از اعضا مانند گوش و بینی و امثال آن و شاید مراد آن تمثیلی است که باعث قصاص و دیه نشود؛ مثل آن جایی که مولا، برده‌اش را مثله کند. «3»

ولایة الفقیه: اگر خبر کلینی صحیح باشد ناچار منظور از «الذی یمثّل» کسی است که اصرار بر این کار دارد و ادامه می‌دهد؛ زیرا استمرار، یکی از معانی فعل مستقبل است و بعید نیست جایز باشد امام حکم به زندان کند برای کسی که به عمل حرام و زشتی اصرار می‌ورزد و هیچ‌چیز مانع کار او نمی‌شود مگر زندان. دقت بفرمایید. «4»

نظر نگارنده: ظاهرا مقصود از تمثیل در روایت در صورت صحت، همان تغییر در جسم و مثله کردن باشد؛ زیرا از کلمۀ تمثیل این معنا به ذهن می‌آید و تنها با قرینه، معنای صورتگری از آن فهمیده می‌شود.