حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 225

2. حبس دشنام‌دهنده یا هجو کنندۀ شخص مسلمان

اشاره

مشهور از نظر ما این است که اگر کسی به دیگری ناسزا گوید و به درجۀ قذف- که موجب حدّ است- نرسد، تعزیر می‌شود و نیز هر سخنی که مخاطب آن را ناپسند می‌داند و باعث آزار او می‌شود، چنین است. نقل فتوای شیخ طوسی، سلّار بن عبد العزیز و قاضی ابن برّاج برای ما کافی است. امّا اهل سنّت از عمر نقل کرده‌اند که حطیئه را به جهت هجو زبرقان، زندانی کرد. از این‌رو، معتقدند: باید وی را زد و زندانی و توبیخ کرد. پس از نظر فریقین تعزیر وجود دارد، امّا جواز حبس مبنی بر این است که تعزیر شامل حبس هم بشود.

آرای فقیهان شیعه

1. شیخ طوسی: هر کس به دیگری بگوید: ای فاسق! یا ای خائن! یا ای شراب‌خوار! در حالی که او ظاهرا عادل است، حدّ قذف بر وی جاری نمی‌شود، ولی تأدیب می‌شود و اگر به مسلمانی بگوید: تو آدم رذل یا پست یا احمق یا خوک یا سگ یا مسخ شده یا مشابه این‌ها هستی، تعزیر می‌شود و اگر انسان دیگری را به سخنی مورد خطاب قرار دهد که

______________________________
(1). انتصار، ص 234.
(2). الفقه علی المذاهب الاربعه، ج 5، ص 428 و ر. ک: ص 423.

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 178

احتمال دشنام در آن است، تعزیر و تأدیب می‌شود تا دیگر از اهل ایمان بدگویی نکند. هر کلامی که مایۀ ایذا و آزار مسلمانان شود واجب است گویندۀ آن تعزیر گردد. «1»