حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 227

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 179

چنین کرد ولی بعدها او را با این شعر هجو کرد:

مکارم را رها کن، برای طلب آن کوچ نکن. سر جایت بنشین! زیرا این تو هستی که واقعا نیازمند طعام و لباسی!

زبرقان از او به عمر شکایت برد. عمر از حسان بن ثابت پرسید: این شعر هجو است؟

و او داوری کرد: آری، هجو و مایۀ تحقیر اوست. پس عمر او را در حبس کرد تا اینکه عبد الرحمن بن عوف و زبیر واسطه شدند و عمر پس از اینکه از او پیمان گرفت دیگر کسی را هجو نکند آزادش کرد و گفت: اگر کسی را هجو کند شدیدا با او برخورد می‌شود. «1»

3. مدوّنة الکبری: گفتم: اگر مردی به دیگری بگوید: ای فرزند زن فاجره! یا ای فرزند زن فاسقه! یا ای فرزند زن خبیثه! حکمش چیست؟ گفت: اگر بگوید: ای پسر زن فاسقه یا فاجره! جز عقوبت چیزی بر او نیست و امّا اگر بگوید: ای پسر زن خبیثه! باید قسم بخورد که قصد تهمت نداشته. امّا اگر قسم نخورد به نظر من، باید حبس شود تا قسم بخورد و اگر حبس طولانی شد، (و او حاضر به سوگند نشد بر طبق نظر حاکم) کیفر سخت می‌بیند.

گفتم: مقدار کیفر در این موارد از نظر مالک چه قدر است؟ گفت: به مقداری که امام صلاح بداند و افراد در این موارد مختلفند: برخی به آزاررسانی معروفند؛ چنین شخصی باید کیفری دردناک ببیند. گاهی شخص اتفاقا لغزشی از او سر می‌زند، در حالی که معروف به درستی و خوبی است. امام ملاحظه می‌کند اگر دشنام بزرگی است، به اندازه‌ای که آدم بزرگواری مثل او تأدیب می‌شود، وی را تنبیه می‌کند و اگر دشنام کوچکی است مالک گفته است: حاکم، موارد جزئی را که از آدم‌های جوانمرد سر می‌زند، چشم‌پوشی می‌کند. «2»

4. داوود بن یوسف خطیب: … شخصی که به مردم ناسزا می‌گوید، اگر جوانمرد است موعظه می‌شود و اگر چنین نیست، زندانی می‌شود و اگر بدزبانی عادت اوست مورد ضرب واقع و زندانی می‌شود. «3»

5. کتانی: قاضی ابن سعید در کتاب التیسیر فی احکام التفسیر می‌گوید: اگر نویسنده یا شاعری کسی را سبّ یا هجو کند، زندانی و تأدیب می‌گردد و عمر این کار را با حطیئه

______________________________
(1). تاریخ المدینه، ج 2، ص 785؛ نک: تتمة المنتهی، ص 42.
(2). ج 6، ص 223 و ج 4 (چاپ چهار جلدی)، ص 391.
(3). فتاوی الغیاثیه، ص 99.