حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 235

بحثی نیست کسی که از روی سستی و تنبلی واجبات را ترک کند یا محرمات را انجام دهد- نه اینکه عقیده داشته باشد واجب نیست- چنین شخصی تعزیر می‌شود. در مرتبۀ اوّل و دوم تعزیر می‌شود و در مرتبۀ سوم یا چهارم- بنابر اختلاف میان فقیهان شیعه- کشته می‌شود؛ ولی بحث این است که آیا حبس هم در کار است؟ چنان که ابو حنیفه و مالک و مزنی از یاران شافعی در مورد تارک الصلاة گفته‌اند و قرافی در هر موردی که شخص از

______________________________
(1). ج 2، ص 534.
(2). فروق، ج 4، ص 79.

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 185

حقّ اللّه سرپیچی کند، گفته است.

ظاهر این است که هیچ یک از فقیهان ما جز آنچه از علّامه در تذکرة الفقهاء آمده، فتوا به حبس نداده است گرچه فتوا به تأدیب و تعزیر داده‌اند. پس مسأله مبتنی بر این است که تعزیر شامل حبس هم بشود یا در صورت اقتضای مصلحت بدان قائل شویم که حاکم او را حبس می‌کند چنان که در جواهر الکلام به آن تصریح شده است.

آرای فقیهان شیعه

1. شیخ طوسی: اگر نماز را ترک کرد … جمعی گفته‌اند: کشته نمی‌شود، بلکه زندانی می‌شود تا نماز بخواند و برخی گفته‌اند: با این کار کافر می‌شود؛ ولی از نظر ما کافر نمی‌شود و بار اوّل تعزیر می‌شود که اگر تکرار کرد بار دوم و نیز بار سوم تعزیر می‌شود و برای بار چهارم کشته می‌شود؛ زیرا از امامان روایت شده است: مرتکبان کبیره بار چهارم کشته می‌شوند. «1»

2. همو: کسی که نماز را با اعتقاد به اینکه واجب نیست ترک کند، کافر می‌شود و قتلش واجب است و اگر اعتقاد به حرمت ترک آن دارد؛ ولی از روی سستی و تنبلی آن را ترک کرد، فاسق است و به جهت ترک آن تأدیب می‌شود و کشتن او واجب نیست.