حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام صفحه 271

حقوق زندانی و موارد زندان در اسلام، ص: 212

آرای دیگر مذاهب

3. ابن رشد: طبیب و مشابه وی اگر در کارش اشتباه کند در صورتی که در کار خود شناخت داشته باشد، در مورد نفس، چیزی بر او نیست و مبلغ دیه اگر بیش از یک سوم باشد بر عاقله است و در کمتر از یک سوم در مال خود اوست و اگر پزشک دارای دانش پزشکی نبود بر او تازیانه، زندان و دیه است؛ بعضی گفته‌اند: دیه در مال خود طبیب است و برخی گفته‌اند: بر عهدۀ عاقله اوست. «1»

نظر نگارنده: امّا مسألۀ ضمان را فقیهان ما- رضوان اللّه علیهم- در باب‌های ضمان، اجاره و دیات بحث کرده‌اند و فرق گذاشته‌اند میان جایی که پزشک شخصا مباشر معالجه باشد و آنجا که مباشر نباشد و دستور دهد و آنجا که نسخه بپیچد بدون این که دستور دهد که گفته‌اند: در صورت اوّل ضامن است گرچه پزشک حاذق باشد و در صورت دوم و سوم ضامن نیست، البته با کمی تأمل و اشکال در مسأله. چنان که فرق گذاشته‌اند میان آنجا که پزشک از ابتدا ضمانت نکند و مریض یا ولیّ او بپذیرد و پزشک سعی خود را بکند و احتیاط را از دست ندهد و میان آنجا که چنین نباشد که در صورت اوّل ضامن نیست و در صورت دوم ضامن است. «2»

3. حبس مستان چاقوکش

روایات

1. و روی السکونی، عن أبی عبد اللّه علیه السّلام قال: کان قوم یشربون فیسکرون فتباعجوا بسکاکین کانت معهم فرفعوا إلی أمیر المؤمنین علیه السّلام فسجنهم فمات منهم رجلان و بقی رجلان، فقال أهل المقتولین:

یا أمیر المؤمنین! أقدهما بصاحبینا. فقال علی علیه السّلام للقوم: ما ترون؟ فقالوا: نری أن تقیدهما. فقال علی علیه السّلام: لعلّ ذینک الذین ماتا قتل کلّ واحد منهما صاحبه؟ قالوا: لا ندری. فقال علی علیه السّلام: بل أنا أجعل دیة المقتولین علی قبائل الأربعة، فأخذ دیة جراحة الباقین من دیة المقتولین؛ «3»

______________________________
(1). بدایة المجتهد، ج 2، ص 233.
(2). نک: جواهر الکلام، ج 27، ص 324؛ مفتاح الکرامه، ج 7، ص 264 و ج 10، ص 271؛ مستند العروة الوثقی، کتاب «اجاره» ص 248.
(3). من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 87، ح 7 و از آن: وسائل الشیعة، ج 19، ص 173، ح 2. نک: مفید، ارشاد، ص 106؛ مقنعه، ص 118؛ جعفریات، ص 125؛ دعائم الاسلام، ج 2، ص 423، ح 1475 و از آن دو: